Το υποθαλάσσιο φυτό Posidonia oceanica ή, στην κοινή ελληνική του ονομασία, Ποσειδωνία είναι ένα ενδημικό είδος φυτού της Μεσογείου με τεράστια οικολογική αξία. Παρότι όλοι µας έχουμε δει στις ακτές τα απομεινάρια του φυτού αυτού, τα µακριά καφετιά ξερά φύλλα που ξεβράζει το κύμα, πολύ λίγοι γνωρίζουμε τη σπουδαιότητα αυτής της θαλάσσιας βλάστησης [1].
Η Ποσειδωνία δεν είναι φίκος, αλλά ένα φανερόγαμο πολυετές φυτό, ένα «δέντρο» της θάλασσας, µε «κορμό», φύλλα, λουλούδια και καρπούς που σχηματίζει εκτεταμένα υποθαλάσσια λιβάδια, τα «Λιβάδια Ποσειδωνίας». Η σημασία που έχουν τα λιβάδια των θαλάσσιων αυτών φυτών στο θαλάσσιο οικοσύστημα είναι αντίστοιχη µε αυτόν των δασών στη στεριά.
Πιο συγκεκριμένα, συμβάλλουν στην παραγωγή οργανικού ύλης και οξυγόνου, στην σταθεροποίηση των ιζημάτων, είναι ιδανικοί βιότοποι για αναπαραγωγή και προστασία πολλών θαλάσσιων οργανισμών και απορροφούν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα [1-3]. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα λιβάδια Ποσειδωνίας που σχηματίζονται στις παράκτιες ζώνες της Μεσογείου, υπολογίζεται ότι καλύπτουν µια έκταση μεταξύ 25.000 και 50.000 km2 [2].
Τα υποθαλάσσια αυτά λιβάδια ανήκουν στα πλέον πολυποίκιλα και ζωτικής σημασίας θαλάσσια οικοσυστήματα στον κόσμο. Τα υποθαλάσσια λιβάδια σήμερα, μαζί με τους κοραλλιογενείς ύφαλους και τις μαγκρόβιες, αποτελούν περιοχές υψηλής παραγωγικότητας παγκοσμίως και ανήκουν στην “Κόκκινη Λίστα” της Διεθνούς Ένωσης για την Διατήρηση της Φύσης (IUCN)[2].
Τα υποθαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας είναι σημαντικός βιολογικός δείκτης για καλή οικολογική ποιότητα, καλή ανανέωση υδάτων και σταθερών συνθηκών αλατότητας, διότι είναι πολύ ευαίσθητο οικοσύστημα στη ρύπανση.
Οποιαδήποτε μορφή ρύπανσης έχει δραματικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα αυτό. Τα λιβάδια Ποσειδώνιας χρησιμοποιούνται ως είδος δείκτη για την υγεία παράκτιων οικοσυστημάτων τόσο από την Ευρωπαϊκή Οδηγία-Πλαίσιο για τα Ύδατα όσο και από την Συνθήκη της Βαρκελώνης για την προστασία της βιοποικιλότητας στη Μεσόγειο[1,2].
Τα υποθαλάσσια λιβάδια βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση, υπερφορτωμένα από τη ανθρώπινη δραστηριότητα και τις κλιματικές αλλαγές, καθώς περίπου το 20% των υποθαλάσσιων λιβαδιών παγκοσμίως έχει εξαφανιστεί την τελευταία δεκαετία και που είναι άμεσα συνδεόμενη με την ανθρώπινη δραστηριότητα στην παράκτια ζώνη. Πρέπει να σημειωθεί ότι στις μέρες μας τα λιβάδια Ποσειδωνίας απειλούνται κυρίως από τα συρόμενα αλιευτικά εργαλεία (μηχανότρατες) και τη θαλάσσια ρύπανση [2,3].
Εμείς όμως οι απλοί πολίτες, τί μπορούμε να κάνουμε για να αποτρέψουμε την εξαφάνιση των λιβαδιών Ποσειδωνίας; Η προστασία των οικοτόπων καθώς και της χλωρίδας και πανίδας που φιλοξενούν, είναι ευθύνη όλων μας. Όλο και περισσότερο, κάθε απόφαση μας, ατομική ή μέσα στην οικογένεια μας, στην εργασία ή στο σχολείο μας έχει σημαντικό αντίκτυπο στο φυσικό περιβάλλον. Οι καθημερινές μας συνήθειες θα καθορίσουν πώς θα είναι ο πλανήτης μας, αλλά και τι περιβάλλον θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Ας αποφύγουμε τη ρύπανση των θαλασσών με σκουπίδια και τοξικές ουσίες. Ας ενημερώσουν τους φίλους, τους γνωστούς και τα παιδιά μας για την τεράστια οικολογική αξία των Λιβαδιών Ποσειδωνίας. Ας αντιληφθούμε ότι η παρουσία Ποσειδώνιας δεν είναι ένδειξη ρύπανσης αλλά αντιθέτως είναι δείκτης καθαρότητας των θαλασσών. Ας αποφύγουμε τη χρήση συρόμενων αλιευτικών εργαλείων που ξεριζώνουν τα πάντα στο πέρασμα τους. Μπορούμε;
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι,
Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
