«Μα νομίζεις τρώω κόνναρα»; Μια φράση βγαλμένη από την κυπριακή παράδοση, που χρησιμοποιείται όταν κάποιος θέλει να δείξει πως δεν ξεγελιέται εύκολα από τα λεγόμενα του συνομιλητή του. Τί πραγματικά όμως είναι τα κόνναρα και ποια η προέλευσή τους;
Τα κόνναρα αποτελούν τους καρπούς του φυτού Ziziphus lotus, που στην κυπριακή διάλεκτο, είναι γνωστό ως κονναρκά ή παλλούρα. Πρόκειται για κοινό φυλλοβόλο θάμνο ύψους ~ 2 μ. ο οποίος συναντάται σε άγονα χωράφια και κατά μήκος των δρόμων, κυρίως στην περιοχή της Μεσαορίας αλλά και σε άλλες περιοχές, σε υψόμετρο μέχρι 500 μέτρα.
Ο βλαστός της παλλούρας είναι ξυλώδης και λευκός, ενώ τα φύλλα της είναι λεία, μικρού μεγέθους και χρώματος ανοικτού πράσινου. Η ανθοφορία παρατηρείται κυρίως τους μήνες Μάιο-Ιούνιο, ενώ οι καρποί εμφανίζονται σταδιακά από τον Αύγουστο μέχρι και τον Σεπτέμβριο. Παρόλο που οι σφαιρικοί καρποί καστανοκόκκινου χρώματος θεωρούνταν ευτελής τροφή, εντούτοις είναι εδώδιμοι και παρουσιάζουν μια ιδιαίτερα γλυκιά γεύση.
Η παλλούρα ή κονναρκά φαίνεται να κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στην ελληνική μυθολογία, αφού εικάζεται πως αυτό ήταν το φυτό με τους μαγικούς καρπούς το οποίο προσέφεραν οι Λωτοφάγοι στον Οδυσσέα και τους συντρόφους του προκαλώντας τους απώλεια μνήμης.
Οι θαμνώνες με Ziziphus (5220) είναι οικότοποι προτεραιότητας για διατήρηση στην Κύπρο. Είναι θαμνώνες με κυρίαρχο είδος το Ziziphus lotus (παλλούρα, κονναρκά), οι οποίοι παλαιότερα εξαπλώνονταν κυρίως στην εσωτερική ζώνη της Μεσαορίας και στη λοφώδη ζώνη της κεντρικής Κύπρου. Όμως, λόγω των έντονων και διαχρονικών ανθρωπογενών επεμβάσεων, η εξάπλωσή τους έχει περιοριστεί σε μεμονωμένες συστάδες, συχνά στα όρια καλλιεργειών.
Σημαντικές προσπάθειες διατήρησης του οικοτόπου της παλλούρας καταβάλλονται στην περιοχή του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ριζοελιάς στη Λάρνακα. Μαζί με τις παλλούρες, συνυπάρχουν στον σημαντικό αυτό οικότοπο κι άλλα γνωστά είδη της κυπριακής φύσης, όπως τα αγρέλια (Asparagus horridus), το θρουμπί (Thymbra capitata), ο αντρούκλιαγρος (Noaea mucronata) και το ασπροθύμαρο (Phagnalon rupestre).
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
