*Πληροφορίες φωτογραφίας (δεξιά): Ο Αλέκος Παναγούλης επισκέπτεται τον Σπύρο Μουστακλή στην Πολυκλινική τον Σεπτέμβριο του 1973. Πηγή φωτωγραφιών: Eφημερίδα Documento, από το προσωπικό αρχείο της Χριστίνας Δημητρακάκη-Μουστακλή, © Τατιάνα Μπόλαρη/Eurokinissi
Στις 28 Απριλίου του 1986 η καρδιά του Σπύρου Μουστακλή σταμάτησε να χτυπάει. Ο άνθρωπος που ταύτισε τη ζωή του με την υπεράσπιση της δημοκρατίας, ο στρατιωτικός που αγωνίστηκε μέχρι τέλους για την ελευθερία, ο ταγματάρχης που η Χούντα σακάτεψε στο ξύλο, μετά από 60 χρόνια ζωής και 43 χρόνια συνεχούς αγώνα, δεν ζούσε πια.
Γεννημένος στο Μεσολόγγι ο Σπύρος Μουστακλής φοίτησε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση στα 17 του με τον ΕΔΕΣ, πολέμησε ως υπολοχαγός στην Κορέα, πήγε εθελοντής στην Κύπρο, αποτάχθηκε από τη Χούντα, τον έστειλαν εξορία στη Σαμοθράκη και στην Τρίπολη. Ήταν Ιούνιος του 1969 όταν συνελήφθη για πρώτη φορά λόγω της συμμετοχής του στην αντιχουντική ομάδα Ελεύθεροι Έλληνες. Τότε οι ανακριτές στο ΕΑΤ-ΕΣΑ, το Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας, του είπαν (σύμφωνα με τη μαρτυρία της συζύγου του Χριστίνας Μουστακλή): «Αν σε πιάσουμε και δεύτερη φορά, τότε από δω μέσα θα σε βγάλουν τέσσερις».
Αποδείχθηκε πως ο Σπύρος Μουστακλής δεν ήταν από κείνους που θα υπέκυπταν στις απειλές των βασανιστών του. Όταν σχεδιάστηκε το Κίνημα του Ναυτικού (η προσπάθεια αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού να ανατρέψουν το δικτατορικό καθεστώς) ο Σπύρος Μουστακλής ήταν από τους μετρημένους στα δάχτυλα αξιωματικούς του Στρατού Ξηράς που συνεργάστηκαν ενεργά. Το κίνημα θα εκδηλωνόταν στις 23ης Μαΐου του 1973, αλλά προδόθηκε μία ημέρα πριν. Είχε έρθει η ώρα για τον Σπύρο Μουστακλή να συλληφθεί για δεύτερη φορά και για τους ΕΣΑΤΖήδες βασανιστές του να υλοποιήσουν την απειλή τους. Η σύζυγός του Χριστίνα Μουστακλή, στην εφημερίδα Αυγή, το 2016 διηγείται: «Τον πήγαν στις 6 το απόγευμα του Σαββάτου και στις 12 το βράδυ τον είχαν τελειώσει. Τον χτυπούσαν 6 άτομα με κλομπ, κλωτσιές και μπουνιές. Τον άφησαν επί ώρες λιπόθυμο και πεταμένο στο τσιμέντο με αίματα και ούρα. Τον είδαν επίσης να έχει μια πατσαβούρα στο πρόσωπο».
Ο Σπύρος Μουστακλής βασανίστηκε απάνθρωπα από συναδέλφους του στρατιωτικούς. Τον άφησαν ημιθανή στο κελί του για ώρες, τον άφησαν και ανάπηρο για όλη του τη ζωή. Μέχρι το τέλος της ζωής του δεν μπόρεσε να ξαναμιλήσει.
Στη δίκη των βασανιστών, οι βασανιστές του συνάδελφοι στρατιωτικοί μέχρι το τέλος επέμεναν γελοιωδώς ότι όσα έπαθε ο Σπύρος Μουστακλής ήταν γιατί έπεσε από την καρέκλα, ή γιατί προήλθαν από κάποια πάθηση…
Ο Μιχάλης Βαρδάνης, αντιστράτηγος ε.α. που βασανίστηκε επίσης στο ΕΑΤ-ΕΣΑ για τη συμετοχή του στο κίνημα του Ναυτικού, γράφει για τον Σπύρο Μουστακλή: «Τον πρωτοσυνάντησα στην Κύπρο, Ιούνιο του 1965, σε στρατόπεδο της Αμμοχώστου, ταγματάρχης διοικητής τάγματος και εγώ υπίλαρχος. (…) Ήμασταν εθελοντές στην Κύπρο από το 1964, αλλά ο Ιούνιος του ’65 μύριζε κινδύνους ανωμαλίας. Ο παλιός αντάρτης οσφραινόταν περισσότερο τον κίνδυνο που ερχόταν. Τον είδα ανήσυχο με τις αθρόες αφίξεις αξιωματικών γνωστών για τις ακροδεξιές τοποθετήσεις τους και προσκείμενων στις τότε βασιλικές ίντριγκες. Δεν έκαναν τίποτε άλλο, παρά να παρακολουθούν τους δημοκρατικούς αξιωματικούς και να ετοιμάζουν λίστες υπογραφών».
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ειρήνη Λαλάκη