*Πηγή φωτογρφίας Lifo: Η εικόνα του Διστόμου τη 10η Ιουνίου 1944. Η φωτογραφία βρέθηκε σε Γερμανό στρατιώτη.
Στις 10 Ιουνίου του 1944, στο Δίστομο, εκεί στη Βοιωτία, ανάμεσα στη Λιβαδειά και στην Αράχωβα, οι Ναζί εκτέλεσαν εν ψυχρώ 229 αμάχους, ανάμεσά τους 117 γυναίκες, 45 παιδιά και εφήβους και 20 βρέφη.
Στις 10 Ιουνίου του 1944, στο Δίστομο οι Γερμανοί Ναζί κατακτητές έσφαξαν βρέφη χαράζοντας στα μάγουλά τους τον αγκυλωτό, βίασαν και σκότωσαν γυναίκες κομματιάζοντας τα κορμιά τους, τουφέκισαν άντρες και τους έπνιξαν με τα έντερά τους, αποκεφάλισαν τον παπά του χωριού, έκαναν ό,τι δεν μπορεί να χωρέσει ο νους του ανθρώπου. Η σφαγή σταμάτησε μόνον όταν νύχτωσε και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στη Λειβαδιά, αφού βέβαια έβαλαν φωτιά στα σπίτια του χωριού, ενώ καθώς επέστρεφαν στη βάση τους συνέχισαν να εκτελούν όποιον άμαχο έβρισκαν στο δρόμο τους.
Οι Ναζί, για τις θηριωδίες τους στο Δίστομο, επικαλέστηκαν αντίποινα για τη δράση των ανταρτών στην περιοχή. Και κάποιοι «πολύ πατριώτες», και τότε αλλά και στις μέρες μας, είπαν χωρίς να ντρέπονται πως αν οι αντάρτες δεν πολεμούσαν και δεν σκότωναν τους Γερμανούς Ναζί κατακτητές, υπερασπιζόμενοι την πατρίδα τους, οι ναζί λέει ούτε θα σκότωναν ούτε θα βίαζαν ούτε θα έκαιγαν ούτε θα οδηγούσαν τους ανθρώπους στον λιμό και στον θάνατο. Οι Ναζί λοιπόν θεώρησαν ότι οι κάτοικοι του Διστόμου υποστήριζαν τους αντάρτες και έτσι τους κατέσφαξαν. Παλιά η μέθοδος, εφαρμόζεται όμως με μεγάλη επιτυχία και στρατιωτική υπερηφάνεια μέχρι και σήμερα. Εγκλήματα πολέμου τα ονομάζει η ανθρωπότητα αλλά ποιος ακούει;
Ο Σουηδός Στούρε Λινέρ ήταν τότε ο υπεύθυνος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού με τομέα ευθύνης τη Στερεά Ελλάδα και τη Θεσσαλία. Στο βιβλίο του «Η Οδύσσειά μου», το οποίο δυστυχώς δεν κυκλοφορεί στα ελληνικά, στο βιβλίο του «Η Οδύσσειά μου», ο Σουηδός υπεύθυνος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού Στούρε Λινέρ γράφει για το Δίστομο: «Παντρευτήκαμε στις 14 Ιουνίου. Ο υπεύθυνος της ελληνικής επιτροπής, Έμιλ Σάντστρομ, παρέθεσε γαμήλιο γεύμα προς τιμήν μας. Αργά το βράδυ με πλησίασε και με απομάκρυνε από τα γέλια και τις φωνές, σε μια γωνιά όπου θα μπορούσαμε να μιλήσουμε οι δυο μας. Μου έδειξε ένα τηλεγράφημα που μόλις είχε λάβει: οι Γερμανοί έσφαζαν για τρεις ημέρες τον πληθυσμό του Διστόμου, στην περιοχή των Δελφών, και στη συνέχεια πυρπόλησαν το χωριό. Πιθανοί επιζώντες είχαν ανάγκη άμεσης βοήθειας.
Το Δίστομο ήταν μέσα στα όρια της περιοχής την οποία, την εποχή εκείνη, ήμουν αρμόδιος να τροφοδοτώ με τρόφιμα και φάρμακα», γράφει ο υπεύθυνος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού Σουηδός Στούρε Λινέρ, και συνεχίζει: «Έδωσα με τη σειρά μου το τηλεγράφημα στην Κλειώ να το διαβάσει, εκείνη έγνεψε κι έτσι αποχωρήσαμε διακριτικά από τη χαρούμενη γιορτή. Περίπου μία ώρα αργότερα ήμασταν καθ’ οδόν μέσα στη νύχτα. Απαιτήθηκε ανυπόφορα μεγάλο χρονικό διάστημα έως ότου διασχίσουμε τους χαλασμένους δρόμους και τα πολλά μπλόκα για να φτάσουμε, χαράματα πια, στον κεντρικό δρόμο που οδηγούσε στο Δίστομο. Από τις άκρες του δρόμου ανασηκώνονταν γύπες από χαμηλό ύψος, αργά και απρόθυμα, όταν μας άκουγαν που πλησιάζαμε.
Σε κάθε δέντρο, κατά μήκος του δρόμου και για εκατοντάδες μέτρα, κρεμόντουσαν ανθρώπινα σώματα, στερεωμένα με ξιφολόγχες, κάποια εκ των οποίων ήταν ακόμη ζωντανά… Ήταν οι κάτοικοι του χωριού που τιμωρήθηκαν με αυτό τον τρόπο: θεωρήθηκαν ύποπτοι για παροχή βοήθειας στους αντάρτες της περιοχής, οι οποίοι επιτέθηκαν σε δύναμη των Ες-Ες.
Η μυρωδιά ήταν ανυπόφορη. Μέσα στο χωριό σιγόκαιγε ακόμη φωτιά στα αποκαΐδια των σπιτιών. Στο χώμα κείτονταν διασκορπισμένοι εκατοντάδες άνθρωποι κάθε ηλικίας, από υπερήλικες έως νεογέννητα. Σε πολλές γυναίκες είχαν σχίσει τη μήτρα με την ξιφολόγχη και είχαν αφαιρέσει τα στήθη, άλλες κείτονταν στραγγαλισμένες, με τα εντόσθια τυλιγμένα γύρω από το λαιμό.
Φαινόταν σαν να μην είχε επιζήσει κανείς. (…) Κατεβήκαμε στη μέση της συμφοράς και φωνάζαμε στα ελληνικά: «Ερυθρός Σταυρός! Ερυθρός Σταυρός! Ήρθαμε να βοηθήσουμε».
Από μακριά μας πλησίασε διστακτικά μια γυναίκα. Μας αφηγήθηκε ότι ένας μικρός αριθμός χωρικών πρόλαβε να διαφύγει προτού ξεκινήσει η επίθεση. Μαζί με εκείνη αρχίσαμε να τους ψάχνουμε. Αφού ξεκινήσαμε οι τρεις μας, διαπιστώσαμε ότι (η γυναίκα) είχε πυροβοληθεί στο χέρι. Τη χειρουργήσαμε αμέσως με χειρουργό την Κλειώ. Ήταν το ταξίδι του μέλιτός μας…
Λίγο καιρό αργότερα η επαφή μας με το Δίστομο θ‘ αποκτούσε και έναν αξιοσημείωτο επίλογο», συνεχίζει ο Στούρε Λινέρ. «Όταν τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα, δεν πήγαν και τόσο καλά τα πράγματα, αφού μια γερμανική μονάδα κατάφερε να περικυκλωθεί από αντάρτες ακριβώς στην περιοχή του Διστόμου. Σκέφτηκα ότι αυτό ίσως θεωρηθεί από τους Έλληνες ως ευκαιρία για αιματηρή εκδίκηση, πόσο μάλλον που η περιοχή εδώ και καιρό είχε αποκοπεί από κάθε παροχή βοήθειας σε τρόφιμα. Ετοίμασα λοιπόν φορτηγά με τα αναγκαία τρόφιμα, έστειλα μήνυμα στο Δίστομο για την άφιξή μας και έτσι βρεθήκαμε στον δρόμο για εκεί, για άλλη μια φορά, η Κλειώ και εγώ.
Όταν φτάσαμε στα όρια του χωριού, μας συνάντησε μια επιτροπή, με τον παπά στη μέση. Έναν παλαιών αρχών ιεράρχη, με μακριά, κυματιστή, λευκή γενειάδα. Δίπλα του στεκόταν ο αρχηγός των ανταρτών, με πλήρη εξάρτυση. Ο παπάς πήρε τον λόγο και μας ευχαρίστησε εκ μέρους όλων που ήρθαμε με τρόφιμα. Μετά πρόσθεσε: «Εδώ είμαστε όλοι πεινασμένοι, τόσο εμείς οι ίδιοι όσο και οι Γερμανοί αιχμάλωτοι. Τώρα, εάν εμείς λιμοκτονούμε, είμαστε τουλάχιστον στον τόπο μας. Οι Γερμανοί δεν έχουν χάσει μόνο τον πόλεμο, είναι επιπλέον και μακριά από την πατρίδα τους. Δώστε τους το φαγητό που έχετε μαζί σας, έχουν μακρύ δρόμο μπροστά τους».
Σ’ αυτή του τη φράση γύρισε η Κλειώ το βλέμμα της και με κοίταξε. Υποψιαζόμουν τι ήθελε να μου πει με αυτό το βλέμμα, αλλά δεν έβλεπα πλέον καθαρά. Απλώς στεκόμουν κι έκλαιγα», γράφει για το Δίστομο ο Σουηδός υπεύθυνος του Ερυθρού Σταυρού Στούρε Λινέρ.
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ειρήνη Λαλάκη