Η ακακία είναι αειθαλής, ανοικτόκλαδος θάμνος ή μικρό δέντρο, με ύψος 3-5 μ. και κόμη ανοικτή και πυκνή με πράσινο φύλλωμα, που ανήκει στην οικογένεια Μιμοζίδες. Το επιστημολογικό όνομά της στα λατινικά είναι Acacia Saligna. Το γένος της περιλαμβάνει γύρω στα 1.300 είδη που εμφανίζονται σε πολλές περιοχές του κόσμου, όπως Πορτογαλία, Κίνα, Χιλή κλπ.
Στην Κύπρο, το πιο κοινό είδος ακακίας είναι η Ακακία η ιτέινη ή κυανόφυλλη. Συχνά μπερδεύεται με την ψευδακακία (Robinia pseudoacacia), όμως δεν ανήκει στο ίδιο γένος με την ακακία, αλλά βρίσκονται στην ίδια οικογένεια.
Τα άνθη της ακακίας έχουν μικρό μέγεθος σε χρώμα κίτρινο και το χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι ότι μοιάζουν σαν να έχουν σφαιρικό κεφάλι. Η περίοδος άνθισης της ακακίας αρχίζει από τα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου, μέχρι και τον Απρίλιο-Μάιο. Ο καρπός της έχει χρώμα καστανό και ωριμάζει από το Μάιο μέχρι και τον Ιούλιο. Οι βλαστοί και τα φύλλα της τρώγονται από ζώα και τρωκτικά.
Η ακακία είναι ιθαγενής θάμνος ή δέντρο από τη μακρινή Αυστραλία, αλλά έχει καλλιεργηθεί και προσαρμοστεί με την πάροδο πολλών δεκαετιών σε όλες σχεδόν τις χαμηλές περιοχές του νησιού μας. Γενικά, είναι πολύ κοινό είδος που συναντάται στην Κύπρο, σε αρκετές περιοχές, όπως στην περιοχή του Ακρωτηρίου και σε υψόμετρο μέχρι και τα 700 μ., όπως στα Φύλαγρα, Ποταμίτισσα και Κακοπετριά.
Μπορεί να προσαρμοστεί σε διαφόρων ειδών εδάφη και αντέχει στην ξηρασία. Αναφέρεται ως ταχυαυξής θάμνος ή δέντρο, δηλαδή αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς, γι’ αυτό και θεωρείται κατάλληλο για την προστασία του εδάφους από τη διάβρωση και συγκράτηση υπόγειων νερών.
Όμως, λόγω του ότι οι ρίζες της απλώνονται πολύ γρήγορα και στερεώνονται πολύ γερά στη γη, όταν εγκατασταθεί, είναι πολύ δύσκολο να εξαλειφθεί. Γι’ αυτό, παρόλο που ονομάζεται Ακακία, στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου άκακο δέντρο και μπορεί να προκαλέσει τεράστια ζημιά σε μεγάλες εκτάσεις χλωρίδας, αφού εξαπλώνεται και μπορεί να «πνίξει» άλλα δέντρα και φυτά.
Έτσι, κατατάσσεται στην κατηγορία των εισβλητικών ξενικών ειδών φυτών του τόπου μας και μπορεί να κάνει κακό στη βιοποικιλότητα, καταλαμβάνοντας μεγάλες εκτάσεις που θα μπορούσαν να καλυφθούν με ντόπια φυτά, αφού έχει την ιδιότητα να μην επιτρέπει την ανάπτυξη άλλων, τοπικών ειδών στην περιοχή που φυτρώνει.
Η αντιμετώπιση της ακακίας έχει συμπεριληφθεί τον Σεπτέμβριο του 2013 στο Διαχειριστικό Σχέδιο της περιοχής “Natura2000” και έχουν αφαιρεθεί από το Τμήμα Δασών όλες οι ακακίες, από όλη την έκταση του ΕΔΠ Κάβο Γκρέκο, οι οποίες αντικαταστάθηκαν με φυτεύσεις τοπικών ειδών, όπως ο αόρατος και οι αγριελιές.
Επίσης, αφαίρεση μεγάλης έκτασης ακακιών είχε πραγματοποιηθεί τον περασμένο Δεκέμβριο στην περιοχή του Κάβο Πύλα, που βρίσκεται εντός των Βρετανικών Βάσεων Δεκέλειας. Η περιοχή αυτή χρησιμοποιήθηκε από τους παγιδευτές πουλιών για την παράνομη παγίδευση αποδημητικών πουλιών, λόγω της βλάστησης από ακακίες που ευνοούσε αυτή την παράνομη δραστηριότητα. Έτσι, το σχετικό διαχειριστικό σχέδιο δράσης στόχευε στον τερματισμό της παράνομης παγίδευσης πουλιών μέσω της καταπολέμησης των ακακιών, που είχε ως συνεπακόλουθο την αποκατάσταση του συγκεκριμένου βιοτόπου από αυτό το ξενικό είδος χλωρίδας.
Ακόμα, η έντονη φύτρωση της ακακίας στην περιοχή που βρίσκεται η Λίμνη της Ορόκλινης, αποτέλεσε σημαντική απειλή τόσο για τη μοναδική χλωρίδα όσο και για την πανίδα που φιλοξενείται στον υγρότοπο αυτό.
Λόγω της έντονης άνθισής της, κυρίως κατά το μήνα Μάρτιο, πολλά άτομα υποφέρουν από αλλεργίες και όχι μόνο. Οι αλλεργίες εντοπίζονται κυρίως στην περιοχή της μύτης ή και στα μάτια, σε συνδυασμό με κνησμό, γι’ αυτό θα ήταν καλό να λαμβάνονται προληπτικά μέτρα.
Όλο και περισσότερο, κάθε απόφασή μας, ατομική ή μέσα στην οικογένειά μας, στην εργασία ή στο σχολείο μας, έχει σημαντικό αντίκτυπο στο φυσικό περιβάλλον. Οι καθημερινές μας συνήθειες θα καθορίσουν πώς θα είναι ο πλανήτης στον οποίο ζούμε, αλλά και τί περιβάλλον θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές.
Επιβάλλεται να ενημερώσουμε φίλους, συγγενείς και γνωστούς για τα ξενικά είδη και να προστατεύσουμε τη βιοποικιλότητα του τόπου μας. Ας ευαισθητοποιηθούμε ως προς την προστασία της χλωρίδας του τόπου μας, που αποτελεί καταφύγιο ζωής για πολλά φυτά και ζώα. Ας ενημερωθούμε για τα σχέδια δράσης που στοχεύουν στην έγκαιρη αντιμετώπιση των προβλημάτων και στην προστασία της φυσικής μας κληρονομιάς. Μπορούμε;
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
