Οι στίχοι των τραγουδιών που έγραψε ο Λεωνίδας Μαλένης (25.7.1937-12.12.2022) είναι στις καρδιές, τις ψυχές και τις ζωές μας. Αν κάποιος θυμηθεί, ή σκεφτεί όλα εκείνα τα κομμάτια, τα οποία μελοποιήθηκαν τόσο από τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Γιώργο Κοτσώνη, αλλά και από άλλους συνθέτες, στέκεται εκστατικά μπροστά σε τραγούδια, τα οποία βρίσκονται κάτω από δέρμα μας, ξημερώνονται μαζί μας στις παλιές αυλές που μυρίζουν ακόμα γιασεμί και στις ολάνθιστες κάθε άνοιξη πορτοκαλιές και λεμονιές.
Όταν ακούω τα τραγούδια του Λεωνίδα Μαλένη περνούν εικόνες από μπροστά μου σαν ασπρόμαυρο ντοκιμαντέρ του ΡΙΚ, που δείχνει το λιμανάκι της Κερύνειας, τις παραλίες του Βαρωσιού, τον κάμπο της Μεσαορίας, τον κόλπο του Μόρφου, το Κάστρο του Κολοσσιού, την αλυκή της Λάρνακας και την παλιά Λευκωσία.
Πριν από κάποια χρόνια «έπεσε» στα χέρια μου ένα cd με τραγούδια του Γιώργου Κοτσώνη. Ακούγοντας το, θυμήθηκα τα παιδικά μου χρόνια, την εποχή της «άνθησης» του κυπριακού τραγουδιού στις αρχές του ’70, αλλά και τα μετέπειτα γεγονότα, που τα χώματα μας αν και βάφτηκαν με κόκκινο χρώμα, το τραγούδι βρισκόταν πάντα στα χείλη μας.
Τότε, κυρίως ο Γιώργος Κοτσώνης και ο Νάσος Παναγιώτου, μελοποιώντας Ρίτσο, Πασιαρδή και άλλους στιχουργούς στα μετέπειτα χρόνια, έδωσαν μέσα από τα τραγούδια τους, πραγματικό μήνυμα στον κόσμο του νησιού μας,που αρχικά προδόθηκε και ύστερα αιματοβάφτηκε.
Ποιος αλήθεια δεν θυμάται και δεν κάνει αναδρομή, όταν ο δίσκος 45 στροφών ξεκινά να παίζει «Τα παιδιά της γειτονιάς μας» σε στίχους Μαλένη και μουσική Κοτσώνη τραγουδημένο το 1970 από τη «βαριά» φωνή του Σταύρου Σιαηλή;
Και ποιος αλήθεια δεν το παραλληλίζει με τα μετέπειτα γεγονότα της εισβολής του 1974;
«Σαν μαζευτηκαν τα νέφη κι ήρθαν οι βροχές οι πρώτες, τα παιδιά της γειτονιάς μας πήγαν όλα στρατιώτες. Ο μεγάλος ο αδελφός μου που ήταν γέλιο και τραγούδι, το ξανθό το παλληκάρι που δεν είχε βγάλει χνούδι, στ’ άγουρο το μάγουλό του.Tο παιδί με την κιθάρα».
Και στην τελευταία στροφή ο Μαλένης είναι με την ευχή στα χείλη:
«Και σαν άστρο δω να πέφτει, μόνη χάρη θα ζητήσω, με την άνοιξη τ’ αγόρια, να ‘ναι όλα πάλι πίσω». Ποιος επίσης δε συγκινείται όταν ακούει την Έλενα Νικήτα και κατόπιν την Μαρία Δουράκη (σε δεύτερη εκτέλεση) να τραγουδά «Από την Κύπρο πάρε» σε στίχους Μαλένη και μουσική Κοτσώνη;
«Από την Κύπρο πάρε ένα κλωνάρι ελιάς» και «από την Κύπρο πάρε κλωνάρι γιασεμί».
Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει ότι αυτή είναι η Κύπρος μας κι αυτό το τραγούδι είναι ο αγαπημένος μας τόπος.
«Ρόδα στα βήματα σου όπου και να πας, παλληκαράκι γειά σου και πάντα ν αγαπάς».
Δεν είναι αυτό που ευχόμαστε μια ζωή στα παιδιά μας, σ’ αυτά τα νεαρά βλαστάρια που βρίσκονται στην εφηβεία και διψούν για ζωή, που πάνε στο στρατό, κι ύστερα για σπουδές ή στον καθημερινό αγώνα τους και στη βιοπάλη;
Άλλαξε μήπως η ζωή μας;
Ότι κι αν συνέβη αυτό τραγούδι μετά από 50 χρόνια τοποθετεί τα πράγματα στην ίδια σειρά και με την ίδια αγάπη όπως τότε, γιατί οι βασικές αξίες πρέπει να μένουν αναλλοίωτες.
Πoιος δεν στέκεται στο δίσκο 45 στροφών (1969) που από τη μια πλευρά είχε τον «Πρίγκηπα» και από την άλλη τα «Φύλλα ροδοδάφνης», σε στίχους Λέω (έτσι αναγράφεται στο εξώφυλλο) Μαλένη και μουσική Κοτσώνη με τον Δημήτρη Πιερίδη, και την τότε Φρύνη Ιωάννου(Παπαδοπούλου).
Μπορεί κάποιος να μην συμπεριλάβει το «Χελιδονάκι» σε στίχους Μαλένη και μουσική Θεοδωράκη από τον δίσκο «Χρυσοπράσινο φύλλο» του 1965 ανάμεσα στα αγαπημένα του Κυπριακά τραγούδια;
«Κρασί να δώσεις της κυράς, το στήθος της φουντώνει
να τη φιλάς στον ύπνο της, και σκίζει το σεντόνι».
Ένας δίσκος που γράφτηκε για το ντοκιμαντέρ “Το νησί της Αφροδίτης”, που γύρισε, για την τουριστική διαφήμιση της Κύπρου στο εξωτερικό , ο Χαρίλαος Παπαδόπουλος (Υποδιευθυντής τότε του Ρ.Ι.Κ.),το καλοκαίρι του 1964. Στη δισκογραφία βγήκε το 1965.
Τι να πει κάποιος για το «Χρυσοπράσινο φύλλο ριγμένο στο πέλαγος», σε στίχους Μαλένη και μουσική Θεοδωράκη από τον ίδιο δίσκο;
Υπάρχει κάποιο άλλο τραγούδι το οποίο παραστατικά να περιγράφει καλύτερα το νησί μας;
Δεν είναι η Κύπρος μας «γη του ξεραμένου λιβαδιού και γη της πικραμένης Παναγιάς»;
Δεν είναι αυτή την εικόνα του άνυδρου τόπου και του καλοκαιρινού τοπίου, που βλέπουμε κάθε φορά όταν πετούμε πάνω από το εναέριο μας χώρο, ειδικά όταν επιστρέφουμε, κοιτάζοντας την Κύπρο από ψηλά;
Δεν είμαστε νησί και «γη της πικραμένης Παναγιάς», αφού τόσες μάνες έκλαψαν τόσους γιούς, στο πραξικόπημα και στην εισβολή;
Δεν είμαστε «γη του λίβα και τ άδικου χαμού, τ άγριου καιρού των ηφαιστείων»;
Αυτή η γη δεν είναι «γη του μύρου, του χαιρετισμού»;
Πολλές φορές, ο στίχος «χρυσοπράσινο φύλλο ριγμένο στο πέλαγος» παραποιήθηκε και κακοποιήθηκε, για μένα όμως και πιστεύω πολλούς από εσάς, ο ευλογημένος αυτός τόπος παραμένει όπως τον περιγράφει ο Λεωνίδας Μαλένης.
«Γη της λεμονιάς της ελιάς και γη της αγκαλιάς της χαράς».
Την περασμένη βδομάδα σε μια εμφάνιση που κάναμε με τους συνεργάτες μου με τίτλο «Τα τραγούδια της μπουάτ και το Νέο Κύμα» ενέταξα στο πρόγραμμα το «Από την Κύπρο πάρε» και το «Χελιδονάκι».
Όποτε παρουσιάσουμε αυτό τη θεματολογία , τα κομμάτια αυτά έχουν μια ξεχωριστή θέση στο πρόγραμμα μας, γιατί την τότε εποχή, κυρίως ο Μαλένης, ο Κοτσώνης αλλά και άλλοι στιχουργοί και συνθέτες δημιούργησαν το δικό μας «Κυπριακό Νέο Κύμα» όπως το ονομάζω.
Το μαρτυρούν εξάλλου πολλά τραγούδια, μεταξύ των οποίων και το «Κυπριωτάκι» με την Πόπη Αστεριάδη (δίσκος 45 στροφών «Zodiac»)(1970) σε στίχους Μαλένη και μουσική Γ. Κοτσωνη.
Μια τρανταχτή απόδειξη της δυναμικότητας που είχαν τότε τα τραγούδια με Κύπριους δημιουργούς, που άγγιξαν με αξιώσεις τις φωνές της εποχής του Νέου Κύματος και της δισκογραφικής εταιρείας «Lyra» στην Ελλάδα.
Για μένα προσωπικά οι στίχοι του Μαλένη είναι ο τόπος μου, η Κύπρος που αγάπησα και εξακολουθώ ν αγαπώ. Δεν παραβλέπω το ποιητικό του έργο, το συγγραφικό, τα θεατρικά του σενάρια και τη δημοσιογραφική του ιδιότητα. Ούτε παραβλέπω επίσης τη στιχουργική του συνάντηση με άλλους συνθέτες που δεν αναφέρω.
Απλά πριν μια εβδομάδα με συγκίνησαν ακόμα μια φορά όσοι παραβρέθηκαν στα «Τραγούδια της μπουάτ» και έβλεπα χείλη να τραγουδούν μαζί μας, «Ρόδα στα βήματα σου, όπου και να πας, παλληκαράκι γεια σου και πάντα ν αγαπάς».
Για μένα, τα τραγούδια του Μαλένη βρίσκονται κάτω από τις πέτρες και τους βράχους τούτου του νησιού, ταξιδεύουν με τα κύματα στις παραλίες μας, βρίσκονται κρυμμένα στα εκατομμύρια κόκκους της χρυσής άμμου του Βαρωσιού, κάθονται στα κλαδιά των πεύκων και των κυπαρισσιών που βλέπει κάποιος σ’ ένα οδοιπορικό στην οροσειρά του Πενταδακτύλου και τους Τροόδους.
Τα τραγούδια του Λεωνίδα Μαλένη «ακούγονται» «ατενίζοντας» με το βλέμμα ή την σκέψη στο «βουβό» μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα, στο Αββαείο του Μπελαπαις, στις ανθισμένες λεμονιές και πορτοκαλιές στα περβόλια στου Μόρφου, σε μια φωτογραφία στον μόλο Λεμεσού με τα γαϊδουράκια που φορτώνονταν στα καράβια, στα ψηφιδωτά της Πάφου και σε κάθε γωνιά αυτού του τόπου που έμεινε αναλλοίωτη είτε στον χρόνο είτε στη συνείδηση μας.
Ο Λεωνίδας Μαλένης δεν χρειάζεται επίθετα όπως «μεγάλος», «σπουδαίος», «μοναδικός».
Όλα αυτά τα λέει και τα ομολογεί το όνομά του.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΜΑΛΕΝΗΣ!
Ο Λεωνίδας Μαλένης άφησε και έργο και παρακαταθήκη.
Ο Λεωνίδας Μαλένης είναι η πέτρα και η ρίζα αυτού του τόπου.
Είναι το ποτάμι που κελαρύζει,ο καυτός ήλιος του Αυγούστου και του λίβα, του ζεστού ανέμου που νοιώθουμε να μας «πνίγει» κάθε καλοκαίρι αλλά είναι κι αυτός κομμάτι τούτης της γης.
Ο Λεωνίδας Μαλένης είναι η πρώτη εικόνα που μου έρχεται στο μυαλό σαν «μαζεύτηκαν τα νέφη κι ήρθαν οι βροχές οι πρώτες»
Ο Λεωνίδας Μαλένης γίνεται και εικόνα της άνοιξης:
«Πιες χελιδονάκι, πιες γλυκό κρασί, πιες για να μεθύσεις, μέσα στο φιλί.
Tέλος, ο Λεωνίδας Μαλένης έχει σφραγίσει αυτό τον τόπο για όλους εμάς που πιστεύουμε ακόμα στην «Κύπρο της αγάπης και του ονείρου».
Οι απόψεις εκφράζουν τον συντάκτη τους και δεν αντιπροσωπεύουν κατ’ ανάγκην την άποψη του Καναλιού 6
