Ο τσαλαπετεινός ή, όπως αποκαλείται στην κυπριακή διάλεκτο, πουπούξιος, είναι ένα μεταναστευτικό πουλί και έχει το επιστημονικό όνομα Upupa epops. Μπορεί κάποιος να το ξεχωρίσει από το πορτοκαλί-καστανωπό πτέρωμά του καθώς και από τις εναλλασσόμενες λευκές και μαύρες λωρίδες στις φτερούγες και την ουρά του. Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του είναι το μακρύ λοφίο του με τις μαύρες μύτες.
Η τροφή του αποτελείται από σκουλήκια, έντομα, σαλιγκάρια ή και με μικρές σαύρες. Συνήθως φωλιάζει σε κουφάλες δένδρων, ανοίγματα τοίχων, κοιλότητες βράχων ή μέσα σε σωρούς από πέτρες.
Ο τσαλαπετεινός στην Κύπρο είναι στενά συνδεδεμένος με τον ερχομό της άνοιξης, καθώς είναι μεταναστευτικό πουλί που ξεχειμωνιάζει στην Αφρική και την Ν. Ισπανία και επισκέπτεται το νησί μας και γενικότερα την Ευρώπη, την άνοιξη και το καλοκαίρι. Περνώντας από την Κύπρο, ενδέχεται να παραμείνει και να γεννήσει τα αυγά του στο νησί μας.
Μολονότι η εξωτερική του εμφάνιση είναι πολύχρωμη και φανταχτερή, ο τσαλαπετεινός είναι πολύ ακάθαρτος ως προς τη φωλιά του και τις συνήθειές του. Στην αρχαία Αίγυπτο το θεωρούσαν ιερό πουλί, γι’ αυτό και απεικονιζόταν στους τοίχους των τάφων και των ναών, ενώ στην αρχαία ελληνική κωμωδία αναφέρεται από τον Αριστοφάνη στις «Όρνιθες» ως ο βασιλιάς των πτηνών.
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο τσαλαπετεινός παλιά ήταν ένα οικόσιτο πτηνό που συνεχώς καμάρωνε ανάμεσα στις κότες και τις πάπιες και περηφανευόταν για την ομορφιά του. Όταν μια μέρα τους επιτέθηκε ξαφνικά μια αλεπού, τότε ο τσαλαπετεινός για να σωθεί εγκατέλειψε τα υπόλοιπα ζώα και τράπηκε πρώτος σε φυγή. Από τότε οι τύψεις και η ντροπή του τον έκαναν να μην ξαναγυρίσει στο κοτέτσι και να ζει πλέον μόνος του στο δάσος.
Σύμφωνα με τον «Περί Προστασίας και διαχείρισης άγριων πτηνών και θηραμάτων νόμο του 2013», ο τσαλαπετεινός είναι προστατευόμενο είδος και χρειάζεται να το αγαπήσουμε και να το προστατέψουμε.
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
