Το κοινό αηδόνι, Luscinia megarhynchos, είναι από τα πιο ξακουστά πουλιά που ανήκουν στην οικογένεια των τσιχλών [1]. Πρόκειται για ένα αγαπημένο πουλί το οποίο έχει συνδεθεί με πολλούς μύθους, θρύλους και παραδόσεις [2-5]. Γνωστότερη αναφορά των αηδονιών είναι στο ποίημα “τα αηδόνια που δεν σε αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες” του Έλληνα Νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη [3].
Το αηδόνι είναι ένα μικρόσωμο πουλί με μήκος που φτάνει τα 15-16,5 εκατοστά. Το άνοιγμα των φτερών του φτάνει τα 25 εκατοστά. Το φτέρωμα του δεν είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό λόγω του ότι έχει κυρίως μουντά χρώματα. Συγκεκριμένα, η πάνω επιφάνεια του σώματός του έχει ζωηρό καστανό χρώμα, η κάτω επιφάνεια υπόλευκο και η ουρά του είναι καστανέρυθρη. Τα χρώματά του είναι τέτοια ώστε να καμουφλάρεται εύκολα και να προστατεύεται από τους εχθρούς του. Είναι ένα πουλί που σπάνια το βλέπει το ανθρώπινο μάτι. Αξίζει να αναφερθεί ότι το αηδόνι είναι στενά συνυφασμένο με την ελευθερία. Αν το κλείσουν στο κλουβί, πεθαίνει από μαρασμό και στεναχώρια [1-5].
Πρόκειται για ένα μεταναστευτικό είδος. Είναι καλοκαιρινός επισκέπτης στο νησί μας, από τα τέλη του Μαρτίου μέχρι τις αρχές του Σεπτέμβρη, όπως και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες με εύκρατο κλίμα, απ’ όπου και αποδημεί προς τη βόρεια Αφρική και την Ασία. Ζει κυρίως μέσα σε θάμνους και σε πυκνά και υγρά δάση, κρυμμένο σε κλαδιά και φυλλώματα. Τρέφεται με έντομα και νύμφες εντόμων, σκουλήκια, μικρές αράχνες και ρώγες[1-5].
Το κελάηδημα του αηδονιού είναι η φωνή της φύσης. Ακούγεται κυρίως την εποχή του ζευγαρώματος που είναι περίπου από τα τέλη Απριλίου μέχρι τα μέσα Ιουλίου και πιο πολύ τις νυχτερινές ώρες. Το τραγούδισμά του είναι δυνατό με μια εντυπωσιακή σειρά από σφυρίγματα, τρίλιες και γουργουρίσματα. Τα αρσενικά που δεν έχουν ζευγαρώσει τραγουδούν συχνότερα το βράδυ ώστε να προσελκύσουν τα θηλυκά. Μετά το ζευγάρωμα, αλλάζουν τον τύπο του τραγουδιού τους μειώνοντας τα σφυρίγματα που χρησιμοποιούσαν για να προσελκύσουν τα θηλυκά και σταματούν τα νυχτερινά τραγούδια μέχρι το θηλυκό να γεννήσει τα αυγά [1-5].
Το τραγούδισμα κατά το ξημέρωμα, λίγο πριν την ανατολή του ήλιου, είναι σημαντικό για την υπεράσπιση της περιοχής τους. Τα αηδόνια που βρίσκονται κοντά σε αστικές περιοχές όπως και πολλά άλλα είδη πουλιών αναγκάζονται να τραγουδούν ακόμα πιο δυνατά, για να ξεπεράσουν το θόρυβο του περιβάλλοντος [2-4].
Όσον αφορά τις απειλές που αντιμετωπίζουν αυτά τα μικρόσωμα πουλιά στο νησί μας, είναι κατά κύριο λόγο ο μαζικός θάνατος τους σε ξόβεργα και δίκτυα που παράνομα χρησιμοποιούνται για την παγίδευση πουλιών, κυρίως αμπελοπουλιών [6].
Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για την προστασία του ξακουστού αυτού πουλιού; Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να συμβάλουμε στις προσπάθειες για προστασία του περιβάλλοντος και της κυπριακής χλωρίδας και πανίδας. Οι καθημερινές μας συνήθειες θα καθορίσουν πώς θα είναι ο πλανήτης στον οποίο ζούμε, αλλά και τι περιβάλλον θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Ας προσπαθήσουμε να προστατέψουμε τους οικότοπους που ζει αυτό το γλυκόλαλο πουλί. Ας αποφύγουμε τη χρήση τοξικών φυτοφαρμάκων που δηλητηριάζουν το περιβάλλον μας. Ας πούμε ΟΧΙ στη λαθροθηρία. Ας διαδώσουμε το μήνυμα ότι τα ξόβεργα και τα δίκτυα είναι μια απάνθρωπη μέθοδος παγίδευσης πουλιών. Ας μην ξεχνάμε ότι περίπου τα μισά είδη πουλιών της Κύπρου έχουν αφήσει την τελευταία τους πνοή πάνω σε ξόβεργα. Είναι, λοιπόν, στο χέρι μας να προστατεύσουμε το φυσικό περιβάλλον αλλάζοντας τις συνήθειες μας. Μπορούμε;
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι, Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
