Η Σκαλιφούρτα, με το επιστημονικό όνομα Oenanthe cypriaca, είναι το ένα από τα δύο ενδημικά πουλιά που φιλοξενεί η χώρα μας. Το δεύτερο ενδημικό πουλί της Κύπρου είναι ο Τρυπομάζης, Sylvia melanothorax.
Η Σκαλιφούρτα είναι πολύ μικρό πουλί, που το μέγεθός του κυμαίνεται γύρω στα 14–15 εκατοστά. Στην κυπριακή διάλεκτο είναι γνωστή επίσης και ως παπαούρα ή ασπροκωλού ή ασπροτζεφαλούσα. Γενικά, έχει μαυρόασπρο χρώμα και διαφέρει από τον κοινό Πετρόκλη σε 14 μορφολογικά χαρακτηριστικά.
Κατά την αναπαραγωγική περίοδο (που είναι το καλοκαίρι), είναι χαρακτηριστικό το κάτω μέρος του σώματός της και το πάνω μέρος του κεφαλιού της, που είναι άσπρου χρώματος, ενώ το υπόλοιπο κορμί της είναι μαύρο. Συχνάζει κυρίως σε ανοιχτούς χώρους με βράχους, σκόρπια δέντρα και θάμνους, αλλά και σε δασωμένες και κατοικημένες περιοχές. Κατά την περίοδο του ζευγαρώματος τα αρσενικά του είδους επιλέγουν καίριες θέσεις, όπως κορυφές δέντρων και πασσάλων, για να κελαηδούν και να προσελκύουν τα θηλυκά.
Η Σκαλιφούρτα κατασκευάζει φωλιά κυπελλοειδούς σχήματος, με χόρτα και ρίζες. Γεννά 4-5 αυγά, με χαρακτηριστικό έντονο γαλάζιο χρώμα με καφέ στίγματα και η επώασή τους διαρκεί 13-14 μέρες.
Eίναι κυρίως εντομοφάγο πουλί που τρέφεται με έντομα όπως σκαθάρια, μυρμήγκια, ακρίδες και σκουλήκια.
Αν και είναι ενδημικό είδος, εγκαταλείπει το νησί μας τους χειμερινούς κυρίως μήνες και μεταναστεύει στη γειτονική Αφρική, φτάνοντας μέχρι την Αιθιοπία.
Την άνοιξη, κατά την περίοδο του ζευγαρώματος, η Σκαλιφούρτα είναι κοινή σε όλες τις περιοχές, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι και τις πιο ψηλές κορυφές του Τροόδους, αργότερα όμως μετακινείται προς τα ορεινά και κατά τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο αφθονεί στις πεδινές παραλιακές περιοχές προτού μεταναστεύσει.
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι,
Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
