Το φυτικό Βασίλειο αποτελεί ένα από τα πιο σύνθετα Βασίλεια της φύσης, με εκπροσώπους που έχουν ιδιαίτερες και αξιοπερίεργες ιδιότητες. Τον τίτλο της πιο αξιοπερίεργης ομάδας φυτών, διεκδικούν αναμφίβολα τα «σαρκοφάγα ή εντομοφάγα φυτά». Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των φυτών αυτών και ποια η παρουσία τους στο νησί μας;
Τα εντομοφάγα φυτά χαρακτηρίζονται από την ικανότητά τους να συλλαμβάνουν έντομα, τα οποία στη συνέχεια διασπούν μέσω βιοχημικών διεργασιών [1,2]. Μέχρι σήμερα, έχουν καταγραφεί περίπου 400 είδη εντομοφάγων φυτών που αναπτύσσονται σε υγρές περιοχές ενώ οι μηχανισμοί σύλληψης των εντόμων ποικίλουν [1,2].
Στην Κύπρο, παρόλο που δεν είναι ευρέως γνωστό, παρατηρείται ένα εντομοφάγο φυτό, η Πινγκουικούλα η κρυστάλλινη (Pinguicula crystallina). Εντοπίζεται σε υγρές βραχώδεις περιοχές της ευρύτερης περιοχής του Εθνικού Δασικού Πάρκου Τροόδους.
Είναι μια πολυετής πόα ύψους 4-15 εκ., με κιτρινόλευκα άνθη. Η περίοδος ανθοφορίας της Πιγκουικούλας της κρυστάλλινης είναι μεταξύ Μαρτίου – Οκτωβρίου. Η ονομασία της παραπέμπει στο λατινικό Pinguis που σημαίνει, λίπος ή λιπαρό, λόγω της λιπαρής υφής που χαρακτηρίζει τα φύλλα της [2,3]. Οι λιπαρές ουσίες στα φύλλα είναι ιδιαίτερα κολλώδεις και προσελκύουν τα έντομα τα οποία, αφού προσκολληθούν, αρχίζουν σταδιακά να αποικοδομούνται.
Η Πιγκουικούλα η κρυστάλλινη συμπεριλαμβάνεται στο «Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου» και αξιολογήθηκε ως «Εύτρωτο». Ο συνολικός πληθυσμός της στην Κύπρο δεν ξεπερνά τις 67,400 άτομα, ενώ στις κύριες απειλές μείωσης του πληθυσμού της συμπεριλαμβάνονται η αποξήρανση του φυσικού ενδιαιτήματος του και η κατασκευή δρόμων που προκαλεί κατάτμηση των οικοτόπων του φυτού [3].
Παρόλο που οι υποπληθυσμοί του φυτού αυτού βρίσκονται σε περιοχές του Δικτύου Natura 2000, θα πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειες προστασίας του. Ας προσπαθήσουμε να γνωστοποιήσουμε την ύπαρξη του μοναδικού εντομοφάγου φυτού στην Κύπρο στους γνωστούς μας και ας συμβάλουμε στις προσπάθειες ευαισθητοποίησης του κοινού για την αναγκαιότητα προστασίας του.
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι,
Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
