Η Παιώνια (Paeonia L. Mill.), το αρχαιότερο καλλιεργήσιμο φυτό, είναι ένα όμορφο αγριολούλουδο που το συναντάμε στη Μεσόγειο (1).
Υπάρχουν περισσότερα από 40 είδη, ωστόσο ένα από τα πιο διαδεδομένα είδη σε Κύπρο και Ελλάδα είναι η Παιώνια η Άρρην (Paeonia mascula L. Mill.), γνωστή και με τα ονόματα Αλουπόχαρτο και Ψατζιή, η οποία ανήκει στην οικογένεια των Παιωνιοειδών – Paeoniaceae.
Πρόκειται για μια ποώδη, πολυετή και βολβώδη πόα, η οποία έχει ξυλώδες ρίζωμα και το ύψος της φτάνει μέχρι τα 60 εκατοστά. Τα φύλλα κάθε φυτού είναι σύνθετα, έμμισχα και χωρισμένα σε τρία τμήματα. Σε κάθε φυτό υπάρχουν περίπου 9–21 φυλλάρια τα οποία είναι πράσινα και άτριχα στην πάνω επιφάνεια και γκριζοπράσινα και τριχωτά στην κάτω επιφάνεια.
Η παιώνια η αρσενική έχει μεγάλα και εντυπωσιακά άνθη, ερμαφρόδιτα και μεμονωμένα με διάμετρο που ξεπερνά τα 10 εκατοστά, συνήθως σε χρωματισμούς κόκκινους, λευκούς ή ρόδινους. Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο και ο καρπός της είναι μερικά καστανά και τριχωτά θυλάκια.
Το φυτό απαντάται στα ψηλά υψόμετρα (1350 – 1750 μέτρα), σε σκιερά μέρη και κάτω από πευκοδάση. Είναι τοπικά κοινό φυτό στην Κύπρο και το συναντάμε στον Πρόδρομο, στις βουνοκορφές της Άλωνας και του Αγίου Θεοδώρου όπως Παπούτσα- Κρεμμάμη, Κουφέ και Παρακάλαμο.
Η μυθολογία αναφέρει ότι ένας από τους πολλούς θεούς-ιατρούς ήταν ο Παίωνας, του οποίου το όνομα αναφέρεται σε μια πήλινη πλάκα στην Κνωσσό. Αυτός είναι που γιάτρεψε στον Όλυμπο τον Άδη και τον Άρη με καταπραϋντικό βάλσαμο, μετά τον τραυματισμό τους στη μάχη της Τροίας. Έτσι, έδωσαν οι αρχαίοι το όνομα του Παίωνα στο φυτό αυτό.
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι,
Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
