Ο κραίταγος ο μονόγυνος, ή αλλιώς κοτσινομοσφιλιά, είναι ένας φυλλοβόλος, απλωτός θάμνος ή μικρό δέντρο με την επιστημονική ονομασία Crataegus monogyna Jacq. και ανήκει στην οικογένεια των ροδοειδών (Rosaceae).
Πρόκειται για είδος της Ευρώπης και της Δυτικής Ασίας. Έχει κλαδιά με ισχυρά αγκάθια, ανοιχτοπράσινα και χνουδωτά φύλλα και ερμαφρόδιτα λευκά άνθη (κάποτε ρόδινα) με έντονη μυρωδιά, που ανθίζουν από τον Απρίλιο μέχρι τον Μάιο. Οι καρποί του φυτού είναι εδώδιμοι, όχι όμως τόσο εύγευστοι όπως της μοσφιλιάς.
Οι καρποί έχουν χρώμα ερυθρό μέχρι αιματώδες και ωριμάζουν από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Νοέμβριο. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά εύρωστο φυτό, αργής ανάπτυξης, με ύψος που φτάνει μέχρι και τα 7 μέτρα. Πολλαπλασιάζεται με σπέρματα και μοσχεύματα και μπορεί να φυτευτεί σε υψόμετρο από 0 μέχρι 1.800 μέτρα.
Είναι εξαιρετικά ανθεκτικό στην ξηρασία, στο ψύχος, στους ισχυρούς ανέμους και στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Αναπτύσσεται σε ελαφριά, μέτρια έως και πολύ βαριά εδάφη, ενώ προτιμά τα νωπά και υγρά εδάφη με μέτρια έως μεγάλη οξύτητα.
Είναι ιθαγενές είδος της Κύπρου. Συναντάται σε διάφορες περιοχές, όπως η Χερσόνησος του Ακάμα, η Πάχνα, το Βουνί της Παναγιάς, ο Πρόδρομος και άλλες περιοχές με υψόμετρο από 300–1.500 μέτρα.
Οι καρποί της κοτσινομοσφιλιάς χρησιμοποιούνται στην εναλλακτική ιατρική ως τονωτικό του κυκλοφορικού συστήματος. Θεωρείται ότι συμβάλλει και στη θεραπεία πολλών καρδιαγγειακών παθήσεων, γι’ αυτόν τον λόγο ονομάζεται και «βότανο της καρδιάς».
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι,
Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
