Ο άνθρωπος εκμεταλλεύεται τις θάλασσες για την ανάπτυξη κοινωνικών, πολιτισμικών και κυρίως εμπορικών σχέσεων. Μέχρι το 2020 ο παγκόσμιος στόλος εμπορικών πλοίων αναμένεται να φτάσει τις 100.000.
Η παραμονή ενός πλοίου στη θάλασσα και οι συνθήκες υψηλής αλατότητας ευνοούν την εμφάνιση φαινομένων διάβρωσης στην κύτη του πλοίου και επομένως επιβάλλεται η χρήση βαφών με αντιδιαβρωτικές ουσίες. Ποια όμως είναι η επίδραση αυτών των χημικών ουσιών στο θαλάσσιο περιβάλλον;
Οι βαφές των πλοίων περιέχουν τριμπουτυλεταίνιο γνωστό ως TBT. Το ΤΒΤ παρουσιάζει ισχυρή δράση ως βιοκτόνο εμποδίζοντας την προσκόλληση οστράκων και ασπόνδυλων στην κύτη του πλοίου. Σταδιακά, η βαφή εκλύεται από το πλοίο και ίχνη της ουσίας καταλήγουν στα θαλάσσια τροφικά πλέγματα. Η δραστική ουσία TBT βιοσυσσωρεύεται, δηλαδή παραμένει συσσωρευμένη στο σώμα ενός οργανισμού με αποτέλεσμα η συγκέντρωση της ουσίας να αυξάνεται καθώς κινούμαστε προς ανώτερα τροφικά επίπεδα. Έτσι, οι αρνητικές επιδράσεις του TBT εντοπίζονται σταδιακά σε ανώτερους οργανισμούς, όπως ψάρια, θαλάσσια θηλαστικά αλλά και τον άνθρωπο.
Στα θηλαστικά συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, η αυξημένη συγκέντρωση της ουσίας μπορεί να προκαλέσει καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος, μυοσκελετικές δυσπλασίες, απώλεια ακοής, αλλά και φαινόμενα παχυσαρκίας. Λίγες μόνο έρευνες για τη συσσώρευση αυτών των ουσιών στους ανθρώπινους ιστούς είναι διαθέσιμες. Έρευνες αποκαλύπτουν ότι άνθρωποι που κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες αλιευμάτων εμφάνισαν ψηλές συγκεντρώσεις ΤΒΤ στο ήπαρ και στο αίμα τους.
Το ΤΒΤ έχει χαρακτηριστεί ως ηπατοτοξικός και διαταράκτης του ενδοκρινικού συστήματος στα θηλαστικά και φαίνεται να προκαλεί καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος. Είναι άγνωστες ακόμα οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις από τη συνεχή έκθεση σε μικρές ποσότητες.
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
