Οι παράκτιες περιοχές ανέκαθεν αποτελούν σημεία υπερανάπτυξης με έντονη εμπορική, τουριστική, βιομηχανική και οικοδομική δραστηριότητα. Οι δραστηριότητες όμως αυτές, σε συνδυασμό με την παγκόσμια μεταβολή του κλίματος, προκαλούν φαινόμενα διάβρωσης των ακτογραμμών, απειλώντας την ποιότητα ζωής χιλιάδων ατόμων.
Τι, όμως, χαρακτηρίζεται ως διάβρωση των ακτών και ποια η κατάσταση των ακτών της Κύπρου;
Οι ακτές αποτελούν δυναμικά συστήματα στη δημιουργία και συντήρηση των οποίων συμβάλλουν και συνεισφέρουν δυναμικά στοιχεία της φύσης, όπως ο άνεμος και η θάλασσα. Οι ακτές αποτελούν μεταβαλλόμενα συστήματα, αφού μια σειρά από γεωμορφολογικά φαινόμενα προκαλούν στην πάροδο του χρόνου αλλαγές στην μορφολογία τους [1]. Ως τέτοιο φαινόμενο χαρακτηρίζεται και το φαινόμενο της φυσικής διάβρωσης, το οποίο συμβαίνει εδώ και αιώνες και οφείλεται σε φυσικά αίτια όπως οι παλίρροιες και τα κύματα, τα έντονα καιρικά φαινόμενα, οι σεισμοί κλπ. Αναμφίβολα, όμως, οι ανθρωπογενής ενέργειες και παρεμβάσεις προκαλούν διατάραξη των φυσικών ισορροπιών των παράκτιων συστημάτων, επιφέροντας αρνητικές αλλαγές.
Συγκεκριμένα, τα φαινόμενα αστικοποίησης και ανάπτυξης του οικοδομικού και κατασκευαστικού τομέα, σε συνδυασμό με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας λόγω της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής, προκαλούν υποχώρηση της ακτογραμμής με παράλληλη προσχώρηση του θαλάσσιου νερού προς την ξηρά [1,2,3]. Έτσι, πέρα από το προφανές πρόβλημα που δημιουργείται με την σμίκρυνση των Ακτών, δημιουργούνται προβλήματα στον τομέα της γεωργίας, αφού οι υπόγειοι υδροφορείς υφαλμυρίζονται, με αποτέλεσμα το νερό να γίνεται ακατάλληλο τόσο για πόση όσο και για άρδευση των καλλιεργούμενων περιοχών. Επομένως, δημιουργούνται αλυσιδωτές συνέπειες στους τομείς της κτηνοτροφίας, του εμπορίου και γενικότερα υποβαθμίζεται η ποιότητα ζωής των παράκτιων πληθυσμών.
Η κατάσταση αυτή παίρνει τεράστιες διαστάσεις αν αναλογιστεί κανείς ότι το ~40% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε απόσταση μικρότερη των 100km από κάποια ακτή ενώ μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο ~20000km, που αντιστοιχούν στο ~20% των ευρωπαϊκών ακτών, αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα διάβρωσης [1,2,3]. Επιπρόσθετα, υπολογίζεται ότι ~15km2 παράκτιων περιοχών χάνονται ή καταστρέφονται ανεπανόρθωτα κάθε χρόνο ενώ, μέσα σε μια δεκαετία, 250-300 παραθαλάσσια σπίτια στην Ευρώπη εκκενώθηκαν λόγω έντονης διάβρωσης του υπεδάφους και άλλα ~3000 έχασαν 10% της αγοραστικής τους αξίας, λόγω του ότι βρίσκονταν σε περιοχές αυξημένου κινδύνου διάβρωσης [3].
Στην Κύπρο, κρούεται ιδιαίτερα έντονα ο κώδωνας του κινδύνου αφού, σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, σχεδόν 40% της ακτογραμμής έχει ήδη υποστεί διάβρωση λόγω ανθρωπογενών δραστηριοτήτων όπως η αστικοποίηση, η οικοδομή τουριστικών καταλυμάτων και χώρων αναψυχής, η παράνομη κατασκευή κυματοθραυστών κλπ. [2,4]. Χαρακτηριστικά, αναφέρεται ότι σε συγκεκριμένες περιοχές η ακτή έχει διαβρωθεί κατά 80m, δηλαδή η ακτή διαβρώνεται κατά περίπου 2m τον χρόνο, ενώ ως οι πιο έντονα διαβρωμένες περιοχές εμφανίζονται ο Κόλπος Περβολιών, η Πόλη Χρυσοχούς και η Γεροσκήπου [2].
Η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να περιοριστεί με την εφαρμογή ήπιων μεθόδων αντιμετώπισης της διάβρωσης στις οποίες περιλαμβάνονται παρεμβατικές τεχνικές, όπως η τεχνητή ανάπλαση της ακτής και οι βυθισμένοι κυματοθραύστες. Οι τελευταίοι υπερτερούν των συμβατικών κυματοθραυστών, αφού το ανώτατο σημείο τους εντοπίζεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας επιτρέποντας την κίνηση του νερού, βοηθώντας έτσι στην ανανέωση του νερού στην σχηματιζόμενη λιμνολεκάνη, ενώ παράλληλα θεωρούνται περιβαλλοντικά φιλικοί αφού δεν επηρεάζουν σημαντικά το θαλάσσιο περιβάλλον στην περιοχή που δημιουργούνται [1].
Πέραν των παρεμβατικών μεθόδων, ο καθένας από εμάς θα μπορούσε έμμεσα να συμβάλει στον περιορισμό των φαινομένων διάβρωσης. Είναι στο χέρι μας να περιορίσουμε τις οικοδομικές και αναπτυξιακές δραστηριότητες στις παράκτιες περιοχές, αλλά και τις δραστηριότητες που σχετίζονται με τις αυξημένες εκπομπές CO2 ώστε να περιοριστεί το φαινόμενο διάβρωσης των ακτών ως έμμεση συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Μπορούμε;
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι, Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
