Φωτογραφία: Γιώργος Κωνσταντίνου
Η Αντρουκλιά ή Κόμαρος η ανδράχλη, με επιστημονικό όνομα Arbutus andrachne L., είναι αειθαλής θάμνος ή μικρό δέντρο με ύψος περίπου 3-5 μέτρα. Είναι πολύ κοινό ιθαγενές φυτό της Κύπρου που απαντάται στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές από 100 μ. μέχρι 1500μ. όπως για παράδειγμα στον Ακάμα, στην οροσειρά του Τροόδους, στο δάσος Λεμεσού (συνήθως μαζί με τη Λατζιά) και στην οροσειρά του Πενταδακτύλου [1]. Συνήθως εκφύεται σε δάση της τραχείας πεύκης, του κυπαρισσιού και του αοράτου, σε βραχώδεις ασβεστολιθικές και πυριγενείς πλαγιές. Επίσης υπάρχει και σε άλλες χώρες της Μεσογείου [1,2].
Στην αγγλική αποκαλείται Greek Strawberry Tree, δηλαδή το Ελληνικό Δέντρο της Φράουλας, επειδή οι καρποί του, τα αντρούκλια, μοιάζουν με μικρές φράουλες [3]. Ο καρπός της αντρουκλιάς είναι εδώδιμος και έχει γλυκιά αλλά ελαφρώς στυφή γεύση και λεπτή ευχάριστη μυρωδιά. Οι καρποί ωριμάζουν από το τέλος Οκτωβρίου μέχρι το Δεκέμβριο, οι οποίοι κρέμονται από την Αντρουκλιά σαν τσαμπιά από σταφύλι [1-3] . Ιδιαίτερα όμορφες είναι οι αντρουκλιές κατά την περίοδο ωρίμανσης των καρπών λόγω της ποικιλίας χρωμάτων. Συγκεκριμένα, όταν οι καρποί αρχίζουν να ωριμάζουν από πράσινοι γίνονται κίτρινοι και τελικά κόκκινοι. Οι καρποί αποτελούν εκλεκτό φαγητό πολλών πουλιών όπως για παράδειγμα της τζίκλας και μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για την παρασκευή ωραίου λικέρ [1,2]. Ο φλοιός της είναι λείος, κόκκινος από το τέλος φθινοπώρου μέχρι το καλοκαίρι, οπότε απολεπίζεται σε λεπτά φύλλα αποκαλύπτοντας ένα ωχρο-γριζωπό ή πρασινωπό εσωτερικό φλοιό που ακολούθως γίνεται και πάλι κόκκινος [1,2].
Το ξύλο της χρησιμοποιήθηκε πολύ στο παρελθόν για την κατασκευή μικροαντικειμένων και καρεκλών χάρη στο εντυπωσιακό κόκκινο χρώμα του. Επιπλέον χρησιμοποιείτο ως καυσόξυλο και στην καρβουνοποιία [1,2]. Πολλές φορές χρησιμοποιείται και για την παραγωγή υποστυλωμάτων των αμπελιών [2].
Υπάρχουν αναφορές για την αντρουκλιά σε ιστορικά κείμενα των αρχαιοτάτων χρόνων. Σε κείμενα του αρχαίου φιλοσόφου Θεόφραστου αναφέρεται με την ονομασία Ανδράχνη [2].
Η αντρουκλιά αποτελεί βασικό στοιχείο διαφόρων τύπων οικοτόπων οι οποίοι περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας των Οικοτόπων (92/43/ΕΟΚ) όπως για παράδειγμα οι δασικές συστάδες της λατζιάς και τα μεσογειακά πευκοδάση με ενδημικά είδη πεύκης της Μεσογείου. Πολλοί από αυτούς τους οικοτόπους έχουν συμπεριληφθεί στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Natura 2000 [2].
Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για την προστασία των οικοτόπων και της άγριας βλάστησης του τόπου μας; Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να συμβάλουμε στις προσπάθειες για προστασία του περιβάλλοντος και της κυπριακής χλωρίδας. Οι καθημερινές μας συνήθειες θα καθορίσουν πώς θα είναι ο πλανήτης στον οποίο ζούμε, αλλά και τι περιβάλλον θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Είναι, λοιπόν, στο χέρι μας να προστατεύσουμε το φυσικό περιβάλλον, ξεκινώντας από το να αλλάξουμε τις συνήθειές μας. Ας προσπαθήσουμε να προστατέψουμε τους οικότοπους του τόπου μας και κυρίως τις φυσικές περιοχές με ενδημικά και απειλούμενα προς εξαφάνιση είδη. Ας σταματήσουμε τη χρήση φυτοφαρμάκων που δηλητηριάζουν το περιβάλλον και προκαλούν την εξαφάνιση πολλών φυτών και ζώων του νησιού μας. Μπορούμε;
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι, Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
