Στο άκουσμα και μόνο της λέξης «φίδι», στο μυαλό μας δημιουργείται η εικόνα ενός μεγάλου δηλητηριώδους ερπετού με απειλητική διάθεση για τον άνθρωπο. Υπάρχει όμως και ένα φίδι του οποίου η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική και δεν θυμίζει σε τίποτα φίδι, αλλά μοιάζει περισσότερο με γαιοσκώληκα. Η επιστημονική ονομασία του φιδιού αυτού είναι Typhlops vermicularis ή, όπως αλλιώς είναι γνωστό με την κοινή ονομασία, Ανήλιος.
Ο Ανήλιος αποτελεί ένα από τα μικρότερα φίδια στην Κύπρο, με μήκος που δεν ξεπερνά τα 40 εκ. και με πολύ λεπτό κορμό, που στην περιοχή της ουράς δημιουργεί απόληξη με μορφή αγκαθιού, βοηθώντας έτσι την αγκίστρωση του φιδιού για να διευκολύνεται η κίνησή του.
Το χρώμα του σώματος είναι ελαφρύ μπεζ ή ροζ χωρίς να παρατηρείται ιδιαίτερη χρωματική ποικιλομορφία και φυλετικός διμορφισμός. Ο Ανήλιος ανήκει στην οικογένεια Typhlopidae που έχουν κοσμοπολίτικη κατανομή και όλα τα μέλη της είναι προσαρμοσμένα στην υπόγεια διαβίωση.
Τα μάτια τους εμφανίζονται ιδιαίτερα υποπλασμένα, δίνοντας την εντύπωση δύο μικρών σκουρόχρωμων κουκκίδων στην άκρη του ιδιαίτερα μικρού κεφαλιού. Από αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό πήρε και το λατινικό όνομα η εν λόγω οικογένεια, αφού τα μικρά μάτια δίνουν την αίσθηση ότι το φίδι είναι τυφλό. Αυτό εν μέρει αληθεύει, αφού τα ζώα αυτά μπορούν οπτικά να αντιληφθούν μόνο εναλλαγές φωτός και σκοταδιού και όχι καθαρές εικόνες.
Το μέγεθος, το χρώμα του σώματος αλλά και τα μικροσκοπικά μάτια του φιδιού αυτού δημιουργούν την λανθασμένη εντύπωση ότι πρόκειται για γαιοσκώληκα.
Ο Ανήλιος εντοπίζεται σε ολόκληρο το νησί, κυρίως σε περιοχές με μαλακό έδαφος και σε σημεία με διάσπαρτες πέτρες, κάτω από τις οποίες κρύβεται ειδικότερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Τρέφεται με αράχνες, μυρμήγκια και τερμίτες και δεν φέρει καθόλου δηλητήριο. Το γεγονός αυτό πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα, αφού λόγω της ανθρώπινης προκατάληψης απέναντι στα φίδια αλλά και του μύθου που θέλει όποιον δαγκωθεί από το συγκεκριμένο φίδι να πεθαίνει πριν από τη δύση του ήλιου, παρατηρείται μια προσπάθεια εξόντωσής τους. Σήμερα, το μέγεθος του πληθυσμού των Ανήλιων στην Κύπρο δεν έχει απόλυτα διευκρινιστεί λόγω του δύσκολου εντοπισμού και καταμέτρησής του.
Το φίδι εμπίπτει σε καθεστώς προστασίας και συμπεριλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης, αφού πρακτικές όπως ο αποχαρακτηρισμός φυσικών περιοχών, η εκχέρσωση θαμνωδών εκτάσεων και η ρύπανση των εδαφών θα μπορούσαν να αποτελέσουν δυνητικούς κινδύνους για την επιβίωση του φιδιού.
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι,
Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
