Σ’έναν διαφορετικό δρόμο βαδίζει το Βέλγιο όσων αφορά τις φυλάκες ανηλίκων, δημιουργώντας τα IPPJ (Δημόσια Ιδρύματα για την Προστασία των νέων). Πρόκειται για τη βασική δομή εγκλεισμού όσων παραβίασαν τον νόμο και δεν έχουν ενηλικιωθεί και τοποθετούνται εκεί με εισαγγελική εντολή.
Είναι ο βασικός κορμός στη χώρα για την αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας είτε πρόκειται για πλημμέλημα είτε για πολύ πιο σοβαρές παραβιάσεις του νόμου δηλαδή κακούργημα. Κάτι που η βελγική νομοθεσία αντιμετωπίζει ξεχωριστά όταν αφορά τους ανήλικους.
Σε μια τέτοια δομή βρέθηκε το ΑΠΕ-ΜΠΕ και κατέγραψε τη λειτουργία της και μαρτυρίες από νεαρούς παραβάτες αγόρια και κορίτσια, καθώς τα IPPJ στο Βέλγιο θεωρούνται πρότυπο που καλούνται πολλές χώρες της ΕΕ να μιμηθούν αφού τα αποτελέσματα σωφρονισμού κρίνονται από ειδικούς ψυχικής υγείας και εγκληματολόγους πολύ θετικά.
Σύμφωνα με την εγκληματολόγο Σάρα Βαν Πράτ «η αρχική ιδέα για τη λειτουργία των IPPJ είναι να ειπωθεί, ότι οι νέοι που δεν είναι ακόμη ενήλικες έχουν ειδικές ανάγκες, και όταν κάνουν παράνομες πράξεις δεν πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε όπως τους ενήλικες. Να μην κοιτάζουμε μόνο τις πράξεις, αλλά επίσης το ίδιο το άτομο ως προσωπικότητα. Με άλλα λόγια ποιος είναι, γιατί έκανε την παράνομη πράξη και να συνυπολογίσουμε το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε».
Σήμερα υπάρχουν έξι τέτοια ιδρύματα στις γαλλόφωνές περιοχές της χώρας. Πέντε για τα αγόρια και ένα για τα κορίτσια. Είναι ουσιαστικά κρατητήρια ανοιχτού ή κλειστού τύπου, και είναι ο Εισαγγελέας ανηλίκων που αποφασίζει τον εγκλεισμό ενός παιδιού και για πόσο καιρό.
«Εγώ αποφάσισα να με τοποθετήσουν σε ένα ίδρυμα IPPJ και είχα ικετεύσει γι αυτό τον Εισαγγελέα για να κάνω ό,τι και οι άλλοι καθώς όλοι στην παρέα μου είχαν περάσει από εδώ» λέει μια νεαρή κοπέλα που βρίσκεται στο ίδρυμα πάνω από ένα χρόνο.
Η αποστολή του ιδρύματος είναι η επίτευξη του σωφρονισμού των ανηλίκων. Η συνέχεια τη εκπαίδευσης τους και η επανένταξη τους στην κοινωνία. Στις δομές ανοιχτού τύπου οι νεαροί έχουν τη δυνατότητα επισκέψεων και επικοινωνίας με την οικογένεια τους. Κάτι όμως που δεν είναι προφανές για άλλους.
«Έχω μια μητέρα αλλά πραγματικά είναι τοξική η κατάσταση σε σημείο που δεν θέλουν να με πλησιάζει. Εκείνη εκδηλώνει επιθυμία επαφής αλλά εγώ λέω όχι», σημειώνει η ίδια νεαρή κοπέλα και συνεχίζει: «Δεν έχω μπαμπά! Αλλά έχω έναν αδελφό, είναι οικογένεια μου αλλά βρίσκεται στο Μαρόκο και δεν μπορώ να στηριχτώ σε αυτόν».
«Αλλά κατάφερα να κάνω 5 κλήσεις σε φίλους. Άλλοι δεν έχουν ούτε αυτό. Έχω δει κορίτσια που έμειναν χωρίς ούτε μια επικοινωνία πάνω από ένα χρόνο καθώς δεν έχουν ούτε οικογένεια ούτε φίλους. Και αυτό προκαλεί πόνο στην καρδιά».
Τα τμήματα κλειστού τύπου είναι πιο αυστηρά. Αλλά και πάλι διαφέρουν από τις φυλακές. Μάλιστα κάποια παιδιά παρά την απομόνωσή τους δείχνουν να τα έχουν ανάγκη.
«Ήταν ένας χώρος προστασίας για μένα γιατί ήμουν ανήλικη και θα έπρεπε κάποιος να ασχοληθεί με μένα καθώς δεν έχω οικογένεια. Δεν μπορούν να αφήσουν ανήλικους χωρίς γονείς χωρίς καν παππούδες και γιαγιάδες».
«Δεν τον ήξερα καθόλου αυτό το χώρο, για μένα έγιναν όλα πολύ γρήγορα. Από την μια μέρα στην άλλη βρέθηκα έγκλειστη» λέει στην μαρτυρία της μια άλλη νεαρή κοπέλα.
Σε κάποιους κάνει καλό η απομόνωση επισημαίνει η εγκληματολόγος Σάρα Βαν Πράτ καθώς παίρνουν αποστάσεις από την προηγούμενη ζωή τους και ανακαλύπτουν μέσα στο ίδρυμα ότι δεν είναι μόνοι και μπορεί να επανενταχθούν και πάλι καθώς ανακαλύπτουν τον εαυτό τους.
«Εγώ αυτό που επιθυμώ και αναζητώ πλέον είναι μια σταθερή κατάσταση, αληθινή. Να βρω ένα σπίτι, μια δουλειά και να κάνω επανεκκίνηση στη ζωή μου χωρίς παρανομίες» σημειώνει η νεαρή κοπέλα.
