Παρακολούθησα τη Δευτέρα 8.7.2024 στο Θέατρο Ηρώδου του Αττικού, συναυλία με οικοδεσπότη τον Διονύση Σαββόπουλο και τίτλο: «Η δική μας μεταπολίτευση».
Με ένα «κολλάζ» ορχηστρικών εμφανίστηκαν οι μουσικοί αρχικά, θυμίζοντας στο κοινό κάποια κομμάτια, τα οποία χαρακτήρισαν τα πρώτα χρόνια -ίσως και μήνες- της μεταπολίτευσης.
«Θα τον μεθύσουμε τον ήλιο», «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες», «Πότε θα κάμει ξαστεριά», «Ρωμιοσύνη», «Τσιμινιέρα».
Τα ακούσαμε ως μελωδίες εκείνο το βράδυ και θυμηθήκαμε ότι ως τραγούδια, απαγορευόταν η μετάδοση τους από τα ελεγχόμενα τότε ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά κανάλια, κατά τη διάρκεια της επταετίας.
Ο Διονύσης Σαββόπουλος σε έναν ρόλο που του ταιριάζει άψογα -αυτόν του οικοδεσπότη- «πήρε πάνω του» την συναυλία-παράσταση μέχρι το τέλος. Του αξίζουν τα συγχαρητήρια μας.
Μας καλωσόρισε με το τραγούδι «Για τα παιδιά που ναι στο κόμμα» από την μεταπολιτευτική «Ρεζέρβα» του 1979.
Στη συνέχεια με μια παρέμβαση του, τοποθέτησε τα πράγματα στη θέση τους. Είπε ότι «κάθισα κι έγραψα ένα τραγούδι για την Κύπρο (το οποίο ακολούθως ερμήνευσε ο Γιώργος Νταλάρας) στη καταστροφή της οποίας οφείλουμε τη δική μας ελευθερία». Κι αυτή είναι η απόλυτη αλήθεια!
Η Κύπρος καταστράφηκε στις 20 Ιουλίου του 1974 (μια καταστροφή που ξεκίνησε στις 15.7.2024) και τρείς μέρες αργότερα στις 23.7.2024 η δικτατορία στην Ελλάδα καταλύθηκε κι επέστρεψε ο Καραμανλής και η δημοκρατία.
Το αποτυπώνουν μάλιστα και τραγουδιστικά Σπανός και Παπαδόπουλος, με τη φωνή της Αλεξίου στο τραγούδι «Και» στον δίσκο «Οδός Αριστοτέλους» που κυκλοφόρησε μετά τη μεταπολίτευση, το 1974.
«Εικοσιτρείς του Ιούλη και Τρίτη και, φτάνουν για το γάμο η Κρήτη
Και, όλα τα νησιά.
Κι ο γαμπρός ο ήλιος προστάζει και όλη η πολιτεία γιορτάζει και
..λάμπει σαν δροσιά»..
Στη συνέχεια το «Ζεϊμπέκικο» που έχουμε συνδέσει με την φωνή της Μπέλλου ερμήνευσε ο Μανώλης Μητσιάς, την «Συγκέντρωση της ΕΦΕΕ» και το «Δρόμοι παλιοί» η Μαρία Φαραντούρη.
Ο Χρήστος Θηβαίος ερμήνευσε «Τα λόγια και τα χρόνια τα χαμένα» και μοιράστηκε με την Μελίνα Τανάγρη τον «Καραγκιόζη».
Η Mελίνα Tανάγρη ως επόμενη του καλεσμένη, τραγούδησε την «Παράβαση», αφού ο Σαββόπουλος έκανε τον σχετικό πρόλογο, μας θύμισε το 1975 το «Εθνικό Θέατρο» όταν είχε προγραμματίσει να ανεβάσει την αρχαία κωμωδία του Αριστοφάνη «Αχαρνής» και ζήτησε από τον Διονύση Σαββόπουλο να επενδύσει μουσικά την παράσταση.
O Σαββόπουλος καταπιάστηκε με το έργο και μεταφράζοντάς το ο ίδιος, έδωσε το δικό του στίγμα στην πλοκή…
Η παράσταση τελικά δεν ευτύχησε να ανέβει, αλλά ο ίδιος παρουσιάζει τη δουλειά αυτή το `76, σε ύφος «νούμερο για μπουάτ», ενώ το 1977 βγαίνει διασκευασμένο το έργο και σε δίσκο, με τον τίτλο: «ΑΧΑΡΝΗΣ» – «Ο Αριστοφάνης που γύρισε από τα θυμαράκια» – Τραγούδια για νέους κανταδόρους (όπως ο Σ. Μπουλάς, ο Ν. Παπάζογλου, η Μ. Τανάγρη, Ν. Ζιώγαλας, Η.Λιούγκος, Β. Ξύδης, Μ.Ρασούλης, Κ. Γεωργίου).
Στο δεύτερο μέρος και μετά το διάλειμμα που ακολούθησε ο Γιώργος Νταλάρας επανήλθε τραγουδώντας την «Ωδή στον Καραϊσκάκη».
Ο Σαββόπουλος μας εισήγαγε στο τραγούδι αναφερόμενος στη γνωστή ιστορία ότι το έγραψε μεν για τον Che Guevara, όμως ο στίχος του αναφερόταν στον στρατηγό της Ρούμελης με το σκεπτικό ότι ούτε ο ένας θα ενοχλείτο αν μάθαινε ότι ήταν για τον άλλον, ούτε ο άλλος στην αντίθετη περίπτωση.
Στη συνέχεια ακούσαμε από την χορωδία «Το προσκύνημα» από την θεατρική παράσταση «Το μεγάλο μας τσίρκο» (Ξαρχάκος-Καμπανέλλης) και ο Νταλάρας μας είπε το «Τρελοβάπορο» από τον «Ήλιο τον Ηλιάτορα» (Λάγιος-Ελύτης).
Εντύπωση μου έκανε πραγματικά η αναφορά από τον Σαββόπουλο στη συνεργασία Χατζιδάκι-Γκάτσου, στον δίσκο «Αθανασία» (1976) και στο τραγούδι «Κοίτα με στα μάτια».
Μάλιστα, με έναν πολύ ωραίο και «κομψό» τρόπο μας είπε ότι, τότε το είπε η Δήμητρα Γαλάνη «η οποία θα μας το πει κι απόψε».
Και μας το είπε. Και το είπε υπέροχα!
Μάλιστα δε «σκαλίζοντας» τους στίχους του ρεφραίν μάθαμε από τον ίδιο τον Σαββόπουλο, ότι πιθανόν ο Γκάτσος να αναφερόταν στον Άη Νικόλα στα Κάτω Πατήσια και το «περιβολάκι τ Άη Νικόλα» δηλαδή τα πέριξ, να εννοούσε την περιοχή των Εξαρχείων, γύρω από το Πολυτεχνείο.
Εκεί δηλαδή που διαδραματίζονταν πολλές διαδηλώσεις επι καιρώ δικτατορίας οι οποίες εξελίσσονταν σε «μάχες» με την αστυνομία.
Κοίτα με στα μάτια κι έλα πιο κοντά
άγια μου καρδιά κι αγαπημένη
άκουσα κι απόψε πόρτα να βροντά
πέτρες θα κυλάν, πέτρες θα κυλάν οι πεθαμένοι
Πώς να το ξεχάσω κείνο το παιδί, στο περιβολάκι τ’ Αϊ-Νικόλα
Έπινε τον ήλιο σα χλωρό κλαδί, πριν το θυμηθούν τα πολυβόλα
Κοίτα με στα μάτια και με το σουγιά,
πάρε από τη φλέβα μου μελάνι
γράψε τ’ όνομά του στην αστροφεγγιά
χέρι φονικό –χέρι φονικό να μην το φτάνει
Πού είσαι Πέτρο Πού είσαι Γιάννη
Στου κάτω κόσμου το σιντριβάνι
Νεράκι πίνω να λησμονήσω
Γύρισε πίσω Γύρισε πίσω
Το «Ντιρλαντά» που ακολούθησε, λειτούργησε ως συνδετικός κρίκος του προγράμματος που παρουσιάστηκε, αλλά και των τραγουδιών που θα ακολουθούσαν.
Θέλοντας ο οικοδεσπότης να μας πει ότι ενώ στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης κυριαρχούσε το πολιτικό τραγούδι, σιγά-σιγά γινόταν μια «μίξη» με άλλα είδη τραγουδιών, με αποτέλεσμα να ακούγεται από τα ραδιόφωνα, ένας «μουσικός αχταρμάς».
Έτσι, λοιπόν, η ορχήστρα ακολουθώντας τις οδηγίες του Σαββόπουλου μας έπαιξε σε ποτ πουρί το «Κυρα-Γιώργαινα» το «Ζαβαρακατρανέμια» το «Αμάξι με δυο άλογα» τον «Δρόμο» και το «Δέντρο» του Λοίζου, φτάνοντας μέχρι το «Πάρτυ στη Βουλιαγμένη» του Κηλαηδόνη.
«Μη μου θυμώνεις μάτια μου», «Έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη» (Θ. Μικρούτσικος, Biermann Wolf) (Πολιτικά τραγούδια-1975) (Μ.Δημητριάδη), «Όχι δεν πουλάμε» (Θ. Μπακαλάκος-1975) (Τα αγροτικά) (Β.Παπακωνσταντίνου) και «Τούτες τις μέρες» (Χ.Λεοντής- Γ. Ρίτσος 1975 «Καπνισμένο τσουκάλι») (Ν.Ξυλούρης).
Λίγο πριν από το τέλος ακούσαμε το τραγούδι με το ρεφραίν σύνθημα «Οι κυβερνήσεις πέφτουνε μα η αγάπη μένει» και το «Τον χειμώνα ετούτο» από τα «Τραπεζάκια έξω» του 1983.
Στο τελευταίο κομμάτι συγκινηθήκαμε γιατί διαλέγοντας ο Σαββόπουλος το «Εμείς του 60» (Το κούρεμα-1989) τον στίχο «σχεδόν 45 ετών με μπλοκ επιταγών, χωρίς κανένα αντίκρισμα εξόν», τον παράφρασε λέγοντας «σχεδόν ογδοήκοντα ετών» και «κακά τα ψέματα» στις 2.12.2024 ο Νιόνιος αισίως κλείνει τα ογδόντα!
Αναφερόμενος επίσης στο θέμα της ηλικίας είπε και το εξής εύστοχο:
«Η νεότης ομορφαίνει αλλά κρύβει, τα γεράματα ομορφαίνουν επίσης, αλλά φανερώνουν».
Κατηφορίζοντας από το Ηρώδειο εκείνο το βράδυ σκεφτόμουν έντονα, με ποια συναισθήματα μπορεί κάποιος να γιορτάζει την κατάλυση της δικτατορίας αλλά παράλληλα και την καταστροφή μιας πατρίδας που μιλά την ίδια γλώσσα, την ίδια θρησκεία, έχει τα ίδια ήθη και έθιμα κι έχει μια κοινή πορεία.
Κι όμως γίνεται, γιατί όλα αυτά εμείς τα δημιουργήσαμε κι εμείς τα οδηγήσαμε μέχρι εδώ.
Εκείνο το βράδυ για να είμαστε πιο ακριβείς έγινε μια συναυλία στην οποία αποτυπώθηκε με τραγούδια η μετάβαση στην ευθύτητα και στην ομαλότητα.
Πενήντα χρόνια πέρασαν από τότε στα οποία όμως εμείς στην Κύπρο είμαστε στο τέλμα, στην αδράνεια στην υποδούλωση και στην σκλαβιά.
Κράτησα και κρατώ ακόμα την τελευταία φράση του Σαββόπουλου γιατί όλα ξεκινούν από δω:
«Προστατέψτε την δημοκρατία και το Ροκ του μέλλοντος μας.
Σας το λέμε εμείς του 60 οι εκδρομείς».
Οι απόψεις εκφράζουν τον συντάκτη τους και δεν αντιπροσωπεύουν κατ’ ανάγκην την άποψη του Καναλιού 6
