Στις 16 Σεπτεμβρίου του 1973 έπεσε νεκρός από τις σφαίρες των πραξικοπηματιών της χώρας του ο Χιλιανός Βίκτορ Χάρα. Ο άνθρωπος που με την κιθάρα και τα τραγούδια του αφιερώθηκε στον αγώνα για μια κοινωνία δίκαιη, μια κοινωνία που θα υπερασπίζεται φτωχούς και κατατρεγμένους, που θα παλεύει για την ειρήνη, την ισότητα και την ευημερία. Στην πράξη. Και όχι στα λόγια.
«Δεν τραγουδάω για να τραγουδήσω, ούτε επειδή έχω ωραία φωνή. Τραγουδάω γιατί η κιθάρα έχει και συναίσθημα έχει και σκοπό. Έχει την καρδιά της γης και τα φτερά του περιστεριού. Σαν αγιασμός ραίνει δόξες και λύπες. Έτσι, βρίσκει το νόημά της και γίνεται, όπως θα έλεγε η Βιολέτα, μια κιθάρα εργατική που έχει το άρωμα της άνοιξης. Δεν είναι κιθάρα για τους πλούσιους, καθόλου. Το τραγούδι μου είναι μια σκάλα για να ανέβουμε στ΄ άστρα. Γιατί το τραγούδι έχει νόημα όταν χτυπάει στις φλέβες εκείνου που θα πεθάνει τραγουδώντας, τραγουδώντας αληθινά το τραγούδι του.»
Αυτά ήταν τα λόγια από το τραγούδι του Βίκτορ Χάρα «Μανιφέστο», ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια που μας άφησε. Ένα από τα τραγούδια του που έμελλε να αποδείξει με τον πιο δραματικό τρόπο και την αλήθεια του. Γιατί ο ποιητής και τραγουδοποιός Βίκτορ Χάρα πέθανε τραγουδώντας για όλα όσα πίστευε. Αμέσως μετά το πραξικόπημα του Πινοσέτ και της CIA ενάντια στην αριστερή κυβέρνηση συνασπισμού του εκλεγμένου σοσιαλιστή Σαλβαδόρ Αλιέντε, οι στρατιώτες αφού συνέλαβαν τον Βίκτορ Χάρα στο Πολυτεχνείο όπου βρισκόταν μαζί με άλλους καθηγητές και φοιτητές του, σύμφωνα με όσα γράφει στο βιβλίο της η σύζυγός του Τζόαν, μόλις τον αναγνώρισε ένας υπαξιωματικός τον χτύπησε στο κεφάλι βρίζοντάς τον, και τον έριξε κάτω κλωτσώντας τον στην κοιλιά και τα πλευρά. Οι σύντροφοί του τον θυμούνται με αίματα στο κεφάλι να τον μεταφέρουν σε ένα υπόγειο για «επικίνδυνους κρατούμενους» και όταν ο βασανιστής του με το ψευδώνυμο «Πρίγκιπας» τον αναγνώρισε, γέλασε σαρκαστικά, έκανε τάχα πως έπαιζε κιθάρα, του έβαλε το χέρι στο λαιμό και φώναξε: «Τι κάνει εδώ αυτός ο μπάσταρδος; Μην τον αφήσετε να φύγει από εδώ. Αυτός είναι reserve για μένα!»
Άλλες δύο μαρτυρίες έφτασαν στη σύζυγο του Βίκτορ Χάρα: η μία ήταν ένα μήνυμα αγάπης για ‘κείνη και τις κόρες τους από έναν σύντροφο του συζύγου της που ήταν δίπλα του στα αποδυτήρια του σταδίου, τα οποία είχαν γίνει θάλαμοι βασανιστηρίων, και η άλλη ήταν η περιγραφή των τελευταίων στιγμών του Βίκτορ Χάρα: την ώρα που τον κακοποιούσαν και τον βασάνιζαν δημόσια, ο αξιωματικός με το παρατσούκλι «πρίγκιπας» του φώναξε, στα πρόθυρα της υστερίας, χάνοντας τον έλεγχο του εαυτού του: «Τραγούδα τώρα, αν μπορείς, κάθαρμα!». Γράφεται μάλιστα ότι του τσάκισε τα δάχτυλα με τον υποκόπανο του όπλου. Σύμφωνα πάντως με πολλές μαρτυρίες, ο Βίκτορ Χάρα βρήκε το πείσμα και τη δύναμη να ακουστεί η φωνή του στο Στάδιο και μετά από εκείνες τις τέσσερις εφιαλτικές ημέρες της εξαθλίωσης, να τραγουδήσει έναν στίχο από το «Venceremos», τον ύμνο της Λαϊκής Ενότητας της αριστερής πολιτικής συμμαχίας της κυβέρνησης Αλιέντε. Στη συνέχεια τον ξυλοκόπησαν και τον έσυραν μακριά.
Ο Χοσέ Αλφόνσο Παρέδες Μάρκες, τότε 18 χρονών στρατιώτης, ήταν μάρτυρας της δολοφονίας του Βίκτορ Χάρα. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του, δύο στρατιωτικοί έπαιξαν «ρώσικη ρουλέτα» και πυροβόλησαν στο κεφάλι τον Βίκτορ Χάρα, ενώ στη συνέχεια διέταξαν τους στρατιώτες να πυροβολήσουν το άψυχο σώμα του. Πυροβόλησαν όμως και άλλους 14 κρατούμενους οι οποίοι ήταν μάρτυρες της δολοφονίας του.
Ο Βίκτορ Χάρα βρέθηκε με 44 σφαίρες στο κορμί του, μια βαθιά πληγή στο κεφάλι, τρομακτικούς μώλωπες, σκισμένα ρούχα και εσώρουχα, σαν κομμένα με μαχαίρι, μια μεγάλη πληγή στην κοιλιά, και με χέρια που κρέμονταν περίεργα παραμορφωμένα, σαν αν είχαν σπάσει τις παλάμες…
Μισόν αιώνα μετά, οι οικογένειες των χιλιάδων δολοφονημένων και εξαφανισθέντων από τη χούντα του Πινοσέτ ακόμα ψάχνουν τους ανθρώπους τους, μόλις το 2023 ανακοινώθηκε ότι θα γίνουν επίσημες έρευνες για τουλάχιστον 3.200 δολοφονημένους αριστερούς Χιλιανούς, ενώ μέχρι και σήμερα με ασάφεια αναφέρεται ότι στα 17 χρόνια της χούντας του Πινοσέτ στη Χιλή, υπήρξαν 40.000 θύματα που έχουν κατηγοριοποιηθεί ως εκτελεσθέντες, εξαφανισθέντες, φυλακισθέντες και βασανισθέντες για πολιτικούς λόγους στη διάρκεια της στρατιωτικής διακυβέρνησης. Το καθεστώς έστειλε επίσης χιλιάδες ανθρώπους στην εξορία.
Ο δικτάτορας Πινοσέτ πέθανε το 2009 στα 91 του χρόνια, χωρίς ποτέ να λογοδοτήσει και να πληρώσει για τα εγκλήματά του. Έμεινε στην ιστορία ως ένας από τους πιο στυγνούς δικτάτορες εγκληματίες.
Ο Βίκτορ Χάρα στα 41 χρόνια που περπάτησε σ’ αυτή τη Γη, έγινε με την κιθάρα και τα τραγούδια του ένα από τα ισχυρότερα παγκόσμια σύμβολα του δίκαιου αγώνα για τον άνθρωπο.
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ειρήνη Λαλάκη