Έντεκα μέρες πριν την Καθαρή Δευτέρα, οι ψησταριές παίρνουν φωτιά. Το κρασί ρέει άφθονο, τα όργανα τρελαίνονται, τα τραγούδια και οι χοροί δεν σταματούν. Ναι, είναι Τσικνοπέμπτη, παντού καπνοί και τσίκνα, παντού χαρά και γιορτή, παντού γλέντια και τραγούδια.
Το έθιμο κρατάει από παλιά. Τόσο παλιά που χάνονται τα ίχνη και οι αναφορές. Έτσι δεν ξέρουμε ακριβώς από πού προέρχεται, ξέρουμε όμως ότι χάνεται κάπου στα βάθη των αιώνων της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης, τότε που με φαγοπότι και γλέντια γιόρταζαν για το τέλος του χειμώνα και την ευφορία της γης.
Σήμερα, τα κατά τόπους έθιμα είναι πολλά και διαφορετικά. Φωτιές, προξενιά, σατιρικοί γάμοι, σκετσάκια, παντού ανάβουνε φωτιές και τσικνίζουν χορεύοντας και τραγουδώντας. Αλλού ο βλάχικος γάμος ξεκινάει με το προξενιό των δύο νέων και τελειώνει την Καθαρή Δευτέρα, με γλέντια, αθυροστομίες, χορούς, υπονοούμενα. Στη Θήβα γίνεται ο βλάχικος γάμος, έθιμο που κρατάει από την αρχαιότητα, τότε που ο γάμος ήταν βακχικός και λάτρευαν τον Βάκχο, τον γιο της Σεμέλης, τον Διόνυσο. Στην Πάτρα πάλι, εκατοντάδες καρναβαλιστές από το μεσημέρι της Τσικνοπέμπτης στήνουν ψησταριές παντού, ενώ από το πρωί οι μπάντες στους δρόμους παιανίζουν και όλοι ετοιμάζονται να ανηφορίσουν στην Άνω Πόλη όπου γίνονται σκωπτικοί γάμοι, πολλές χαρές και ατέλειωτες φάρσες. Στην παλιά πόλη της Κέρκυρας γιορτάζεται το κορφιάτικο έθιμο της Πετεγολέτσας. Είναι κάτι σαν θεατρική παράσταση που διαδραματίζεται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης στα στενά των χωριών του νησιού. Βγαίνουν στα μπαλκόνια οι γυναίκες και βγάζουν τάχαμου τα άπλυτα του καθενός στη φόρα. Κουτσομπολιά, ξεκαρδιστικές ιστορίες και πειράγματα μας πάνε σε ένα έθιμο του οποίου οι ρίζες χάνονται πίσω στο χρόνο, ενώ κανείς δεν μπορεί αν πει με σιγουριά από πού κρατάει, όμως οι επιρροές από λαϊκή αυτοσχέδια ιταλική κωμωδία, την Commedia dell’ Arte, είναι εμφανείς. Στην Κοζάνη, στη δυτική Μακεδονία, την Τσικνοπέμπτη γίνεται η επίσημη έναρξη της αποκριάς στην κεντρική πλατεία της πόλης και ανάβει ο πρώτος φανός: μια φωτιά, ένας βωμός όπου γύρω του μαζεύονται όλοι, σχηματίζουν κύκλο και όλοι τη νύχτα πίνουν, χορεύουν και τραγουδούν. Τη γιορτή ανοίγει ο κορυφαίος τραγουδιστής, ο οποίος τραγουδάει πρώτος στίχο-στίχο τα πατροπαράδοτα τραγούδια του Φανού και όλοι οι υπόλοιποι ακολουθούν και επαναλαμβάνουν.
Η Τσικνοπέμπτη γιορτάζεται παντού και δίνει το σινιάλο για το μεγάλο γλέντι του Καρναβαλιού. Όλοι ξεχνάνε τις σκοτούρες, βγαίνουν στους δρόμους, ανάβουν τα κάρβουνα, τσικνίζουν, πίνουν και τραγουδάνε. Έτσι, ένα έθιμο που χάνεται στα βάθη των αιώνων, γίνεται κάθε χρόνο η καλύτερη αφορμή για ξέφρενο γλέντι.
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ειρήνη Λαλάκη
