Πληροφορίες φωτογραφίας: (ΑΣΚΙ/Φωτογραφικό Αρχείο Νίκου Μάργαρη)
Τον Οκτώβριο του 1949, ψηφίστηκε από την ελληνική βουλή νόμος για τη λειτουργία των στρατοπέδων. Με ειδικό ψήφισμα «περί μέτρων εθνικής αναμορφώσεως» ιδρύθηκε ο «Οργανισμός Αναμορφωτηρίων Μακρονήσου».
Το στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Μακρόνησο ήδη λειτουργούσε ανεπίσημα δύο χρόνια πριν, από τον Μάιο του 1947, στην καρδιά του Εμφυλίου. Το Γενικό Επιτελείο Στρατού, με εισηγητικό σημείωμα που συντάχθηκε από το 1946 ακόμη, αναφέρει: «Αποφασίζεται ο περιορισμός των αριστερών στρατευσίμων εις ορισμένα στρατόπεδα, διά να υποστούν αποτοξίνωσιν. Όλες οι στρατιωτικές μονάδες δέον όπως εκκαθαρισθούν από αριστερίζοντες ή υπόπτους αριστερισμού».
Η Μακρόνησος, μόλις 2,5 ναυτικά μίλια από το Λαύριο, έγινε για δέκα χρόνια η πιο απομονωμένη και εφιαλτική φυλακή για χιλιάδες εξόριστους, άντρες, γυναίκες και παιδιά…Μέχρι σήμερα, δεν ξέρουμε ακριβώς πόσοι ήταν αυτοί που βασανίστηκαν ανηλεώς για τις ιδέες τους. Οι μαρτυρίες των εξόριστων μιλούν για πάνω από 100.000 ανθρώπους. Τα επίσημα στοιχεία που διασώθηκαν αναφέρουν, μόνο για την τριετία 1947-1950, περίπου 60.000 «αναμορφωμένους»…
Εκεί εξορίστηκαν για να «αναμορφωθούν» και… γνωστοί «ανθέλληνες» (!) όπως ο Γιάννης Ρίτσος, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος, ο Θανάσης Βέγγος, ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης, ο Μάνος Κατράκης, ο Λάκης Σάντας, ο μουσικολόγος Φοίβος Ανωγιαννάκης, ο Μενέλαος Λουντέμης, ο Χρόνης Μίσσιος, ο Νίκος Καρούζος, η ηθοποιός Αλέκα Παΐζη, ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος, οι χαράκτες Τάσος Ζωγράφος και Γιώργος Φαρσακίδης, οι συγγραφείς Αντρέας Φραγκιάς και Ηλίας Βενέζης, ο ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος και πολλοί, πολλοί ακόμη που ευτυχώς για μας γλίτωσαν και συνέχισαν τη ζωή και την προσφορά τους στη χώρα και στον πολιτισμό.
Το στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Μακρόνησο έγινε το Νταχάου της Ελλάδας. Έγινε και μία από τις πιο μελανές στιγμές της Ιστορίας μας. Η φρίκη και η ντροπή. Η προπαγάνδα και η λογοκρισία στα απώτατα όριά τους. Ο εξευτελισμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και η αποθέωση της μισαλλοδοξίας.
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ειρήνη Λαλάκη
