Στις 23 Ιουλίου του 1911 είδε το δυνατό φως του αιγυπτιώτικου ήλιου το πρώτο από τα τέσσερα παιδιά της προσφυγικής οικογένειας του Ιμβριώτη Κωστή Χατζηανδρέα και της Χιώτισσας Περσεφόνης Σταμαράτη. Ο Γιάννης Χατζηανδρέας, που αργότερα θα γινόταν ο συγγραφέας Στρατής Τσίρκας, μόλις είχε γεννηθεί στο Κάιρο.
Αποφοιτώντας από το εμπορικό τμήμα της Αμπετείου Σχολής στο Κάιρο, ο Στρατής Τσίρκας θα εργαστεί στην Εθνική Τράπεζα της Αιγύπτου, σε εκκοκκιστήριο βάμβακος, καθώς και ως διευθυντής στο Βυρσοδεψείο του Μικέ Χαλκούση, στην Αλεξάνδρεια, μέχρι και το 1963. Αυτά ως προς τον βιοπορισμό του. Γιατί η αγάπη του Στρατή Τσἰρκα για τα γράμματα και η εντυπωσιακή προδιάθεσή του για τη λογοτεχνία, εκδηλώνονται από νωρίς. Έφηβος ακόμα, το 1927, στα 16 του χρόνια, ασχολείται ήδη με μεταφράσεις ποιητών και δημοσιεύει το πρώτο του πεζό κείμενο με τίτλο «Το φεγγάρι». Το 1930, στα 19 του, ο Στρατής Τσίρκας θα γνωρίσει στην Αλεξάνδρεια τον Κωνσταντίνο Καβάφη. Και μετά από πολυετή και ενδελεχή έρευνα στα αρχεία της Αιγύπτου, ο Στρατής Τσίρκας θα εκδώσει το 1958 και το 1971 δύο βιβλία, «Ο Καβάφης και η εποχή του» και «Ο Πολιτικός Καβάφης», βιβλία που θα ταράξουν τα νερά…
Το 1935 ο Στρατής Τσίρκας είναι 24 χρονών και αναλαμβάνει ενεργό αντιφασιστική δράση. Εντάσσεται μαζί με τον αδερφικό του φίλο Θεοδόση Πιερίδη, Κύπριο ποιητή, στην πολυεθνική αντιφασιστική οργάνωση Ligue Pacifiste και αναλαμβάνουν μαζί το συντονισμό του ελληνικού τμήματος της οργάνωσης, η οποία υποστηρίζει τους εξόριστους Έλληνες στη Μέση Ανατολή. Από αυτή τη δράση τους προκύπτει αργότερα η ίδρυση της «Αντιφασιστικής Πρωτοπορίας», της οποίας ο Τσίρκας και ο Πιερίδης γίνονται επικεφαλής.
Ο Στρατής Τσίρκας, ζώντας από το Κάιρο, την Αλεξάνδρεια και την Αθήνα τα πιο σημαντικά γεγονότα του 20ου αιώνα (2 παγκόσμιους πολέμους, την Οκτωβριανή επανάσταση, τον ισπανικό και τον ελληνικό εμφύλιο, το τέλος της αποικιοκρατίας, τον ψυχρό πόλεμο, τη δικτατορία, την εισβολή στην Κύπρο, τη μεταπολίτευση), κομμουνιστής και αντιφασίστας με ενεργό δράση και ασίγαστη σκέψη, θα γράψει για όλα όσα έζησε και πάλεψε, τόσο στα διηγήματά του όσο και στα μυθιστορήματα, τα δοκίμια και τις μελέτες του.
Γράφοντας ο Στρατής Τσίρκας στη «Λέσχη», το πρώτο βιβλίο της τριλογίας του «Ακυβέρνητες πολιτείες», για τα γεγονότα που καθόρισαν την τύχη της Ελλάδας μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς όπως τα έζησε, από πολύ κοντά, και ασκώντας κριτική στις σταλινικές δομές και στις λανθασμένες αποφάσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος, ο Στρατής Τσίρκας θα λάβει βέβαια τη διαγραφή του, θα λάβει όμως και το βραβείο του καλύτερου ξένου μυθιστορήματος από τη Γαλλία. Όταν το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος του ζήτησε να αποκηρύξει τη «Λέσχη», ο Τσίρκας εκτός των άλλων απάντησε: «Κατέγραψα τα γεγονότα, όπως ακριβώς τα έζησα. Η συνείδησή μου δεν είναι καπέλο να την πάρω απ’ το ένα καρφί να την κρεμάσω στο άλλο».
Το 1963 ο Στρατής Τσίρκας θα εγκατασταθεί οριστικά στην Αθήνα. Ζει τα Ιουλιανά, την επιβολή της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών και λίγο αργότερα την εισβολή στην Κύπρο.
Στο βιβλίο του «Χαμένη Άνοιξη», το 1976, ο Στρατής Τσίρκας γράφει:
«Κατέβηκα. Στη γωνιά της Μιχαλακοπούλου και Μονής Πετράκη έπεσα πάνω στον Κακομοίρα. Όπως πάντα, πηγαινοερχόταν νευρικά σα να περίμενε κάποιον.
[…] —Μα δε βλέπεις; Κάποια μέρα, εφέτος, του χρόνου, ύστερα από πέντε χρόνια, η Χούντα, που της ανοίγουν το δρόμο οι Αποστάτες, θ’ ανατρέψει πραξικοπηματικά τον Μακάριο και τότε οι Αμερικάνοι θα βάλουν τους Τούρκους να καταλάβουν την Κύπρο για να τη μετατρέψουν σε βάση του ΝΑΤΟ. Δε βλέπεις πως η τραγωδία καταφτάνει με μαθηματική ακρίβεια;
—Μα η Ελλάδα είναι κι αυτή στο ΝΑΤΟ. Αλλά έστω, η Ευρώπη, τα Ενωμένα Έθνη, οι ’Αραβικές Χώρες, η Σοβιετική Ένωση θα κάτσουν με σταυρωμένα χέρια;
—Βλέπω αίμα πολύ, σφαγές και βιασμούς, λεηλασίες, προσφυγιά και πείνα. Βλέπω το νησί της Αφροδίτης παραδομένο στο χαλασμό και τις φλόγες.
—Δεν πας στο διάβολο εσύ και τ’ Ωροσκόπιό σου! Τον Τειρεσία μου παρασταίνεις τώρα;»
Έτσι έγραφε ο Στρατής Τσίρκας στη «Χαμένη άνοιξη» που εκδόθηκε το 1976, και λίγο παρακάτω στο ίδιο βιβλίο, διαβάζουμε:
«Μας θέλουν γκαρσόνια, ταβερνιάρηδες, μαστροπούς, βαρκάρηδες, επιβήτορες, καμπαρετζούδες, μπουζουξήδες, χασισέμπορους, αχ αμάν αμάν και συρτάκι αμέ και Ζόρμπα δη Γκρηκ κι αυτοί ν’ αρμέγουν τον τόπο το κρασί, το λάδι, τα πορτοκάλια, τις ντομάτες, τα ροδάκινα, το βαμπάκι, τα μάρμαρα, το βωξίτη, το λιγνίτη, τα μεταλλεύματα και τον ιδρώτα του κόσμου».
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ειρήνη Λαλάκη