Κάθε χρόνο, την 1η Οκτωβρίου, η Κύπρος γιορτάζει την ανεξαρτησία της από τη Μεγάλη Βρετανία. Το νησί, βάσει συμφωνιών, απαλλάχθηκε από το καθεστώς της βρετανικής αποικιοκρατίας, απέκτησε Σύνταγμα, Κοινοβούλιο, Υπουργικό Συμβούλιο, Δικαστικό Σώμα, δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμούς. Η ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας έγινε μετά τα μεσάνυχτα του Δεκαπενταύγουστου προς την 16η Αυγούστου του 1960, όταν ο απερχόμενος Βρετανός κυβερνήτης της Κύπρου Χιου Φουτ στις 2 τη νύχτα, στη Λευκωσία, διάβασε στην αίθουσα του Μεταβατικού Υπουργικού Συμβουλίου την προκήρυξη της βασίλισσας της Μεγάλης Βρετανίας Ελισάβετ, με την οποία ανακοίνωσε την εγκατάλειψη της αγγλικής κυριαρχίας στην Κύπρο, στη βάση των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου.
Ήταν τον Φεβρουάριο του 1959 όταν, μετά τον τετραετή ένοπλο αγώνα της ΕΟΚΑ για απαλλαγή από τη βρετανική αποικιοκρατία, αυτοδιάθεση της Κύπρου και ένωση με την Ελλάδα, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Αντνάν Μεντερές υπέγραψαν στη Ζυρίχη κείμενο με τους όρους της δημιουργίας της ανεξάρτητης κυπριακής δημοκρατίας. Διαβάζω πως υπέγραψαν και κάτι άλλες μυστικές συμφωνίες βάσει των οποίων Ελλάδα και Τουρκία θα στήριζαν την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ και θα ζητούσαν την απαγόρευση του Κομμουνιστικού Κόμματος, κάτι που άλλωστε Βρετανοί και Αμερικανοί συστηματικά φρόντιζαν και σε άλλες χώρες της επιρροής τους, όταν ο κόσμος ξαναμοιράστηκε μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Εκείνον τον Φεβρουάριο του 1959 λοιπόν, στη Ζυρίχη, οι Βρετανοί φώναξαν την Ελλάδα και την Τουρκία για να υπογράψουν τάχα την ανεξαρτησία μιας άλλης χώρας, έβαλαν τους υπουργούς των Εξωτερικών της Ελλάδας Ευάγγελο Αβέρωφ και της Τουρκίας Φατίν Ζορλού να διαπραγματευτούν επί των όρων που τους είχαν θέσει εκείνοι και να αποφασίσουν για το μέλλον της Κύπρου. Χωρίς την παρουσία αντιπροσώπων από την Κύπρο. Και νομιμοποιώντας το δικαίωμα παρέμβασης της Τουρκίας, παρ’ ό,τι εκείνη είχε παραιτηθεί επίσημα από κάθε δικαίωμά της επί της Κύπρου με τη Συνθήκη της Λωζάνης, από το 1923 ακόμα. Όλα αυτά βέβαια, και άλλα πολλά, είχαν φροντίσει οι Βρετανοί να τα διασφαλίσουν ακόμα πιο νωρίς, από το 1955, και με την άφρονα άσκηση πολιτικής από την Ελλάδα.
Έτσι, στις 15 Φεβρουαρίου του 1959, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος κλήθηκε στο Λονδίνο για να συμφωνήσει με όσα είχαν ήδη υπογράψει άλλοι…
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ειρήνη Λαλάκη