Στις 11 Φεβρουαρίου του 1934, έγιναν στην Ελλάδα δημοτικές εκλογές. Και αυτό σίγουρα δεν είναι μια σημαντική είδηση.
Ωστόσο οι εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου του 1934, πολιτικά ιδιαιτέρως οξυμένες, έμειναν στην ιστορία για δύο λόγους: Ήταν η πρώτη φορά που εκλέχθηκαν δήμαρχοι δύο κομμουνιστές, στην Καβάλα και στις Σέρρες, ήταν όμως και η πρώτη φορά που στην Ελλάδα ψήφισαν οι γυναίκες. Μη φανταστείτε όλες. Μόνο όσες ήταν πάνω από 30 χρονών, και είχαν τουλάχιστον απολυτήριο Δημοτικού. Ωστόσο, να πούμε ότι εκείνες τις εποχές, απαγορευόταν στις γυναίκες να φοιτήσουν στο Γυμνάσιο και μόνο όσες είχαν την οικονομική δυνατότητα, πήγαιναν στα παρθεναγωγεία πληρώνοντας δίδακτρα. Και, μόλις, το 1930 ο Γεώργιος Παπανδρέου εισηγήθηκε εκπαιδευτική μεταρρύθμιση με εξομοίωση της δημοτικής εκπαίδευσης αγοριών και κοριτσιών και θεσμοθέτηση της συνεκπαίδευσης στη μέση βαθμίδα. Άρα, οι γυναίκες που ήταν πάνω από 30 χρονών στις εκλογές του 1934 και είχαν λάβει τη στοιχειώδη εκπαίδευση μάλλον ήταν μετρημένες… Διαβάζω πως στους εκλογικούς καταλόγους του δήμου Αθηναίων ήταν εγγεγραμμένες μόλις 2.655 γυναίκες, και από αυτές ψήφισαν οι 439.
Παρ΄ ό,τι υπήρξαν εισηγήσεις στο ελληνικό κοινοβούλιο από το 1925 ακόμα, ώστε να νομοθετήσουν υπέρ του συνταγματικά κατοχυρωμένου ισότιμου δικαιώματος εκλέγειν και εκλέγεσθαι για άντρες και γυναίκες (έστω και με διαφοροποιήσεις ή περιορισμούς οι διάφορες κυβερνήσεις όλο και το απέφευγαν, μη εκδίδοντας προεδρικά διατάγματα ή βρίσκοντας άλλους τρόπους – γιατί πάντα υπάρχουν οι τρόποι. Κι αυτό γιατί η κατακραυγή ερχόταν πανταχόθεν και ήταν ηχηρή – στερούσε δηλαδή ψήφους… Κι ας ήταν απολύτως παράλογη. Γράφεται πως η κατά τα άλλα καταξιωμένη ηθοποιός Μαρίκα Κοτοπούλη είχε δηλώσει: «Όσες θέλουν δικαίωμα ψήφου, ή δουλειά δεν έχουν ή παιδιά, ή είναι άσχημες». Ο δε βουλευτής Ιωαννίνων Παναγιώτης Φλώρος σε ομιλία του στη Βουλή μιλούσε για άλλη μία πληγή στην πολιτκή, αναφερόμενος στα νιάτα και την ομορφιά της γυναίκας «Να μην ανοιχθούν οι πόρτες της Βουλής και εις τας γυναίκας», έλεγε, «ιδίως να αποκλεισθούν οι όμορφες και οι κάτω των 30 ετών». Τελικά, τον Φεβρουάριο 1930 εκδόθηκε το διάταγμα «Περί παροχής εις τας γυναίκας δικαιώματος ψήφου κατά τας δημοτικάς και κοινοτικάς εκλογάς», (μόνο) με το οποίο προβλεπόταν να ψηφίσουν όσες είχαν συμπληρώσει το τριακοστό έτος της ηλικίας τους και γνώριζαν γραφή και ανάγνωση. Για τις όμορφες δεν υπήρχε πρόβλεψη, εκτός και αν όσες ήταν πάνω από 30 ετών θεωρούνταν τότε πολύ μεγάλες για να είναι όμορφες…
Στην Κύπρο οι γυναίκες ψήφισαν (κατά λάθος ή μάλλον αναγκαστικά λόγω νομικής αβλεψίας) πρώτη φορά το 1905! Ανήκουστο αλλά πραγματικό. Ήταν τότε που έπρεπε να γίνουν εκλογές για την Εκπαιδευτική Επιτροπή Λευκωσίας, της οποίας προήδρευε ο Αρχιεπίσκοπος. Αλλά επειδή αρχιεπίσκοπος δεν υπήρχε λόγω των εξελίξεων στο πολύκροτο και πολυετές Αρχιεπισκοπικό ζήτημα, ακολουθήθηκε ο νόμος που έλεγε ότι στις εκλογές δικαίωμα ψήφου είχε «πας ένδημος φορολογούμενος», δηλαδή όποιος πλήρωνε επιτηδευματικό ή κτηματικό φόρο. Όποιος δηλαδή δεν είχε κατάστημα ή γη δεν μπορούσε να ψηφίσει. Και όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Πέτρος Παπαπολυβίου, έντρομος συντάκτης κυρηνειακής εφημερίδας της Λευκωσίας, διαπίστωνε: «ώστε ο μη έχων κατάστημα ή ο μη πληρώνων κτηματικόν φόρον (εν τη πρωτευούση δε είναι οι πλείστοι, διότι τα κτήματά των είναι εγγεγραμμένα επί των κυριών των) δεν έχουσι το δικαίωμα του εκλέγειν». Έτσι, το 1905 αίφνης, 900 γυναίκες στη Λευκωσία απέκτησαν δικαίωμα ψήφου, γιατί είχαν στο όνομά τους τίτλους ιδιοκτησίας. Η Βρετανική διοίκηση τον επόμενο χρόνο ήρθε βέβαια και… διόρθωσε τον νόμο. Έτσι η επόμενη πρώτη φορά που ψήφισαν οι γυναίκες στην Κύπρο ήταν στο Δημοψήφισμα του 1950. Ωστόσο, το δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις γυναίκες κατοχυρώθηκε οριστικά με τη δημιουργία της ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας. Για πρώτη φορά επίσημα οι γυναίκες στην Κύπρο ψήφισαν τον Δεκέμβριο του 1959 στις προεδρικές εκλογές, ενώ η πρώτη γυναίκα βουλευτής εξελέγη το 1963 και ήταν η Τουρκοκύπρια Αϊλά Κιαζίμ. Η πρώτη Ελληνοκύπρια εκλεγείσα βουλευτής ήταν η Ρήνα Κατσελή τον Μάιο του 1981.
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ειρήνη Λαλάκη
