Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης πέθανε στις 3 Ιανουαρίου του 1911, πέθανε εκεί όπου γεννήθηκε, στην αγαπημένη του Σκιάθο. Και είναι ίσως ο πιο σπουδαίος μας λογοτέχνης. Αυτός που ο Γιώργος Σεφέρης ονομάζει «τον μεγαλύτερο πεζογράφο της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας». Αυτός, για τον οποίο ο Οδυσσέας Ελύτης έγραψε στο Άξιον Εστί: «Ὅπου καὶ νὰ σᾶς βρίσκει τὸ κακό, ἀδελφοί, ὅπου καὶ νὰ θολώνει ὁ νοῦς σας μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμὸ καὶ μνημονεύετε Ἀλέξανδρο Παπαδιαμάντη». Αυτός για τον οποίο ο Κωστής Παλαμάς, στις 4 Ιανουαρίου του 1911, μία ημέρα μετά τον θάνατό του, μεταξύ άλλων, θα γράψει: «Ο Παπαδιαμάντης, ο μεγάλος ζωγράφος των ταπεινών. Ο ιστοριστής των «Θαλασσινών ειδυλλίων» (…) από τα 1880 ίσα με τα τώρα, ο Παπαδιαμάντης έζησε περιφρονημένος και δοξασμένος, μοναχικός και καταφρονητικός, όσιος και αλήτης».
Γεννημένος το 1851, ο Αλέξανδρος ήταν γιος της Αγγελικής Μωραΐτη και του παπά Αδαμάντιου Εμμανουήλ Μοσκοβάκη. Εξ ου και το επίθετο Παπαδιαμάντης. Έζησε 60 χρόνια, τα περισσότερα από αυτά στην Αθήνα, την πόλη «της δουλοπαροικίας και των πλουτοκρατών» όπως έγραψε, όταν το 1908, τρία χρόνια πριν τον θάνατό του, άρρωστος πια γύρισε στην αγαπημένη του Σκιάθο.
Σήμερα, έναν και πλέον αιώνα μετά τον θάνατό του, καθώς έχει αναγνωριστεί πια η αξία του, ευτυχώς μπορούμε να βρούμε στο Διαδίκτυο πολλά στοιχεία για τη ζωή αλλά κυρίως για το έργο του. Η ιστοσελίδα της Εταιρείας Παπαδιαμαντικών Σπουδών παρέχει άφθονο υλικό σε όποιον θέλει να ανατρέξει.
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης έγραψε μυθιστορήματα, νουβέλες, ποιήματα. Έγραψε βέβαια και 137 διηγήματα, όλα δημοσιευμένα όσο ζούσε διάσπαρτα σε εφημερίδες.
Γράφουν γι’ αυτόν ότι κυκλοφορούσε σχεδόν ρακένδυτος, παρ’ ό,τι γνώριζε όλους τους φιλολογικούς κύκλους της εποχής του διάλεγε να συναναστρέφεται με ελάχιστους ανθρώπους, επί 27 χρόνια έτρωγε στο ίδιο μπακάλικο, έψελνε στο ίδιο εκκλησάκι, έπινε πολύ, σκορπούσε ασυλλόγιστα όπως του καταμαρτυρούν τα χρήματα που κέρδιζε από τα γραφτά του στους φτωχούς, ζούσε ασκητικά και παραμελημένος.
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ειρήνη Λαλάκη
