*Πληροφορίες Φωτογραφίας: Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος από το βίντεο παρουσίασης του Μηνύματος της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 2025. Σκηνοθεσία: Νίκος Πάστρας, Long Run Productions, Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου, Κυπριακό Κέντρο Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου https://www.youtube.com/watch?v=xEGs0XmFsaU
Στις 27 Μαρτίου ορίστηκε η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου. Ορίστηκε κάθε χρόνο αυτή τη μέρα να τιμάται το θέατρο. Παγκοσμίως. Το θέατρο. Που ξεκίνησε 2.500 χρόνια πριν, από τους τόπους στον ελλαδικό χώρο όπου λάτρευαν τον Διόνυσο. Τραγουδούσαν προς τιμήν του τον διθύραμβο, αυτοσχέδιο λατρευτικό και θρησκευτικό τραγούδι, μέχρι που κάπου τον 6ο αιώνα προ Χριστού, ο Θέσπις φόρεσε μια μάσκα, βγήκε από την ομήγυρη, τον χορό, στάθηκε απέναντι και ξεκίνησε ο διάλογος…
Ο Διόνυσος γέννησε με τον τρόπο του το θέατρο, και 25 αιώνες μετά, στις 27 Μαρτίου του 2025, το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου μας έκανε την τιμή να καλέσει έναν διακεκριμένο και πολυβραβευμένο Έλληνα σκηνοθέτη, τον Θεόδωρο Τερζόπουλο, για να απευθύνει το μήνυμά του σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ας διαβάσουμε και ας ακούσουμε το μήνυμα του Θεόδωρου Τερζόπουλου. Ένα μήνυμα με 455 λέξεις όλες διαλεγμένες μία μία. Για να μας δώσει τη σκέψη του. Για το θέατρο και τον κόσμο μας.
«Μπορεί το θέατρο να αφουγκραστεί το SOS που εκπέμπει η εποχή μας, σε έναν κόσμο με πτωχοποιημένους πολίτες, έγκλειστους στα κελιά της εικονικής πραγματικότητας, περιχαρακωμένους στην ασφυκτική ιδιώτευσή τους; Σε έναν κόσμο με ρομποτοποιημένες υπάρξεις μέσα σε ένα ολοκληρωτικό σύστημα ελέγχου και καταστολής σε όλο το φάσμα της ζωής;
Ανησυχεί το θέατρο για την οικολογική καταστροφή, την αύξηση της θερμοκρασίας της γης, τις τεράστιες απώλειες της βιοποικιλότητας, τη μόλυνση των ωκεανών, το λιώσιμο των πάγων, την αύξηση των δασικών πυρκαγιών και τα ακραία καιρικά φαινόμενα; Μπορεί το θέατρο να γίνει ένα ενεργό κομμάτι του οικοσυστήματος; Το θέατρο παρακολουθεί τα φαινόμενα των ανθρώπινων επιπτώσεων στον πλανήτη εδώ και πολλά χρόνια, αλλά δυσκολεύεται να συνδιαλλαγεί με αυτό το πρόβλημα.
Αγωνιά το θέατρο για την ανθρώπινη κατάσταση όπως αυτή διαμορφώνεται τον 21ο αιώνα, όπου ο πολίτης άγεται και φέρεται από πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, από δίκτυα ενημέρωσης και εταιρείες διαμόρφωσης κοινής γνώμης; Όπου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσο και αν διευκολύνουν, αποτελούν το μεγάλο άλλοθι της επικοινωνίας, γιατί προσφέρουν την απαραίτητη απόσταση ασφαλείας από τον Άλλον; Ένα διάχυτο αίσθημα φόβου απέναντι στον Άλλον, τον διαφορετικό, τον Ξένο, κυριαρχεί στις σκέψεις και τις πράξεις μας.
Μπορεί το θέατρο να λειτουργήσει ως ένα εργαστήρι συνύπαρξης των διαφορετικοτήτων, χωρίς να λάβει υπόψιν του το τραύμα που αιμορραγεί;
Το τραύμα αιμορραγεί και μας καλεί να ανακατασκευάσουμε τον Μύθο. Κι όπως λέει ο Χάινερ Μύλλερ, «ο μύθος είναι ένα σώρευμα, μια μηχανή, στην οποία μπορούν να προσαρτώνται συνεχώς καινούργιες κι άλλες μηχανές. Μεταφέρει την ενέργεια ώσπου η αυξανόμενη ταχύτητα να ανατινάξει τον κύκλο του πολιτισμού» και, θα πρόσθετα, τον κύκλο της βαρβαρότητας.
Μπορεί ο προβολέας του θεάτρου να φωτίσει το κοινωνικό τραύμα και να πάψει να φωτίζει παραπλανητικά τον εαυτό του;
Ερωτήματα που δεν επιδέχονται οριστικές απαντήσεις, επειδή το θέατρο υπάρχει και μακροημερεύει χάρη στα αναπάντητα ερωτήματα.
Ερωτήματα που πυροδότησε ο Διόνυσος, περνώντας απ’ τον γενέθλιο τόπο του, τη θυμέλη του αρχαίου θεάτρου, και συνεχίζοντας σιωπηλός το προσφυγικό ταξίδι του σε τοπία πολέμου, σήμερα την παγκόσμια ημέρα του θεάτρου.
Ας κοιτάξουμε στα μάτια τον Διόνυσο, τον εκστατικό θεό του θεάτρου και του Μύθου, που ενώνει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον• τέκνο δύο γεννήσεων, του Δία και της Σεμέλης, εκφραστής ρευστών ταυτοτήτων, γυναίκα και άνδρας, οργισμένος και πράος, θεός και ζώο, στο μεταίχμιο μεταξύ τρέλας και λογικής, τάξεως και χάους, ακροβάτης στο όριο της ζωής και του θανάτου. Ο Διόνυσος θέτει το θεμελιώδες οντολογικό ερώτημα «περί τίνος πρόκειται», ερώτημα που ενεργοποιεί τον δημιουργό προς την κατεύθυνση μιας ολοένα βαθύτερης έρευνας της ρίζας του μύθου και των πολλαπλών διαστάσεων του ανθρώπινου αινίγματος.
Χρειαζόμαστε νέους τρόπους αφήγησης που θα αποσκοπούν στην καλλιέργεια της μνήμης και στη διαμόρφωση μιας νέας ηθικής και πολιτικής ευθύνης, με στόχο την έξοδο από την πολύμορφη δικτατορία του σημερινού μεσαίωνα».
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ειρήνη Λαλάκη