Τα αιωνόβια δέντρα ή, όπως αλλιώς ονομάζονται, δέντρα μνημεία της φύσης, είναι δέντρα ή μεγάλοι θάμνοι με ασυνήθιστα μεγάλες διαστάσεις και ηλικία. Αποτελούν σημαντικό μέρος της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς ενός τόπου. Πολλές φορές είναι στενά συνυφασμένα με τοπικούς θρύλους, παραδόσεις και ιστορικά γεγονότα.
Το μακροβιότερο δέντρο στον κόσμο βρίσκεται στα Λευκά όρη της Καλιφόρνιας και ονομάζεται Μαθουσάλας, καθότι η ηλικία του υπολογίζεται σε 4841 χρόνια. Το δεύτερο μακροβιότερο δέντρο είναι το Κυπαρίσσι του Ζωροάστρη που βρίσκεται στην Περσία, ηλικίας 4000 χρόνων.
Στην Κύπρο, τα δέντρα που επιβίωσαν μέχρι σήμερα έπειτα από τις τόσες αντίξοες συνθήκες που επικράτησαν στο νησί κατά τη διάρκεια των αιώνων, είτε θεωρούνταν ιερά και ήταν αφιερωμένα σε κάποιον Άγιο ή βρίσκονταν κοντά σε αρχαία μνημεία, είτε είχαν πολύτιμους καρπούς.
Αξίζει να αναφερθεί ότι το γηραιότερο δέντρο της Κύπρου είναι μια Τρεμιθιά που βρίσκεται στο χωριό Απαισιά. Έχει περίμετρο κορμού γύρω στα 7 μ. και ύψος 10 μ. Η ηλικία της υπολογίζεται στα 1.500 έτη. Ένα άλλο αιωνόβιο δέντρο είναι ο πλάτανος που βρίσκεται κοντά στην αρχαία Εκκλησία της Αγίας Μαύρης, στην περιοχή Κοιλανίου, με περίμετρο 7,5 μ., ύψος 36 μ. και ηλικία 800 ετών.
Στο χωριό Αγγλισίδες της επαρχίας Λάρνακας υπάρχει μια αιωνόβια ελιά που φυτεύτηκε την εποχή της Φραγκοκρατίας, γι’ αυτό ονομάζεται Φραγκοελιά. Η ηλικία της είναι περίπου 700 έτη και στο εσωτερικό του κορμού της χωράει ένα διπλό κρεβάτι.
Στην Κύπρο έχουν καταγραφεί πέραν των 200 αιωνόβιων δέντρων. Η αξία των αιωνόβιων δέντρων είναι πολιτιστική, ιστορική, οικολογική, αισθητική και πολλές φορές συναισθηματική. Όλοι οφείλουμε να σεβόμαστε και να προστατεύουμε τα δέντρα αυτά ως μνημεία της φύσης.
Έρευνα-Παρουσίαση:
Δρ Ανδρέας Χατζηχαμπής & Δρ Δήμητρα Παρασκευά-Χατζηχαμπή, Βιολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι,
Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (www.kykpee.org) Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού
