Οι διαπραγματεύσεις για το κλίμα της COP30 των Ηνωμένων Εθνών παρατάθηκαν πέραν του προγραμματισμένου χρόνου το Σάββατο, αφού βρέθηκαν σε αδιέξοδο, με την Ευρωπαϊκή Ένωση από τη μια να επιδιώκει την ανανεωμένη δέσμευση για κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και από την άλλη τις χώρες παραγωγούς πετρελαίου και τις αναδυόμενες χώρες να διαφωνούν.
Μια τελική συνεδρίαση είχε προγραμματιστεί για τις 13:00 GMT (15:00 ώρα Κύπρου) στην πόλη Μπέλεμ στοσν Αμαζόνιο της Βραζιλίας, ενώ οι χώρες δεν είχαν καταλήξει, έπειτα από δύο εβδομάδες διαπραγματεύσεων που υποτίθεται ότι θα ολοκληρώνονταν την Παρασκευή.
Η ΕΕ προειδοποίησε ότι η σύνοδος μπορεί να ολοκληρωθεί χωρίς συμφωνία, αφού η διοργανώτρια Βραζιλία δημοσίευσε την Παρασκευή ένα προσχέδιο συμφωνίας που δεν αναφέρει καθόλου τα «ορυκτά καύσιμα» ή έναν «οδικό χάρτη» που ο ίδιος ο Πρόεδρος, Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, είχε δημόσια υποστηρίξει.
Έπειτα από ολονύχτιες διαπραγματεύσεις, οι Υπουργοί της ΕΕ συναντήθηκαν το Σάββατο, αλλά η Γαλλίδα Υπουργός Οικολογικής Μετάβασης, Μονίκ Μπαρμπού, δήλωσε ότι τα πράγματα δεν πηγαίνουν «πουθενά μέχρι στιγμής».
Τριάντα έξι χώρες, συμπεριλαμβανομένων πλούσιων κρατών, αναδυόμενων οικονομιών και μικρών νησιωτικών κρατών, είχαν προειδοποιήσει σε επιστολή προς τη Βραζιλία ότι θα απορρίψουν οποιαδήποτε συμφωνία δεν περιλαμβάνει σχέδιο απομάκρυνσης από το πετρέλαιο, τον άνθρακα και το φυσικό αέριο.
Ωστόσο, μέλος της αντιπροσωπείας της ΕΕ είπε στο AFP ότι το 27-μελές μπλοκ είναι «απομονωμένο» και παρουσιάζεται ως οι «κακοί» στις διαπραγματεύσεις.
Κάποιες χώρες της ΕΕ σκέφτονται την αποχώρηση, πρόσθεσε ο εκπρόσωπος, ενώ άλλες φοβούνται ότι θα κατηγορηθούν σε περίπτωση που οι συνομιλίες καταρρεύσουν.
Η Μπαρμπού κατηγόρησε τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία, χώρες πλούσιες σε πετρέλαιο, καθώς και την Ινδία, παραγωγό άνθρακα, και «πολλές» άλλες αναδυόμενες χώρες, ότι αρνούνται τη χρήση λεξιλογίου που σχετίζεται με την κατάργηση των ορυκτών καυσίμων.
Η επιδίωξη για κατάργηση του πετρελαίου, του άνθρακα και του φυσικού αερίου —των βασικών αιτίων της υπερθέρμανσης του πλανήτη— προέκυψε από τη δυσαρέσκεια για την έλλειψη εφαρμογής της συμφωνίας της COP28 στο Ντουμπάι το 2023 για μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα.
Ο Arunabha Ghosh, ειδικός απεσταλμένος για τη Νότια Ασία στις διαπραγματεύσεις, απάντησε στον «καταλογισμό ευθυνών».
«Το να υποθέτουμε ότι η μία πλευρά ενδιαφέρεται για τον πλανήτη και η άλλη, επειδή δεν της αρέσει η διατύπωση, δεν νοιάζεται για τον πλανήτη, διαταράσσει σοβαρά το πνεύμα των διαπραγματεύσεων», είπε στο AFP.
Ο Ghosh υπερασπίστηκε την εξαίρεση του «οδικού χάρτη», υποστηρίζοντας ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες χρειάζονται να διασφαλίσουν ενεργειακή ασφάλεια και δίκαιη μετάβαση για τους εργαζόμενους που εξαρτώνται από τον τομέα των ορυκτών καυσίμων.
Απαιτείται συναίνεση μεταξύ των σχεδόν 200 χωρών για να επιτευχθεί συμφωνία στη σύνοδο, η οποία φέτος διεξάγεται χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απέφυγε την εκδήλωση.
Ο επικεφαλής της COP30, Βραζιλιάνος διπλωμάτης Αντρέ Κορέα ντο Λάγκο, δήλωσε ότι όσοι αμφιβάλλουν ότι η συνεργασία είναι ο καλύτερος δρόμος για την κλιματική αλλαγή «θα χαρούν απόλυτα να δουν ότι δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε συμφωνία μεταξύ μας».
Η ετήσια συνάντηση ήταν χαοτική, με τους ιθαγενείς διαδηλωτές να αποκλείουν την είσοδο την περασμένη εβδομάδα και τις διαπραγματεύσεις να διακόπτονται από πυρκαγιά στον χώρο την Πέμπτη.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες, εν τω μεταξύ, πιέζουν την ΕΕ και άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες να δεσμευτούν με περισσότερα χρήματα για να τις βοηθήσουν να προσαρμοστούν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως πλημμύρες και ξηρασίες, και να προχωρήσουν σε ένα μέλλον χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Το απορριφθέν προσχέδιο ανέφερε την ανάγκη για «πολλαπλή αύξηση» της χρηματοδοτικής στήριξης προς τις αναπτυσσόμενες χώρες. Επίσης, κάλεσε σε «προσπάθειες να τριπλασιαστεί η χρηματοδότηση για την προσαρμογή» έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2025.
Η ΕΕ έχει επίσης απορρίψει τη διατύπωση που σχετίζεται με το εμπόριο στο κείμενο.
Η Κίνα, η Ινδία και άλλες σύμμαχες χώρες θέλουν η COP30 να υιοθετήσει απόφαση κατά των «εμπορικών φραγμών» — μια αιχμή προς τον Μηχανισμό Προσαρμογής Άνθρακα στα Σύνορα (CBAM) της ΕΕ.
Ο CBAM, ο οποίος θα τεθεί σε πλήρη εφαρμογή τον επόμενο χρόνο, στοχεύει τις εισαγωγές προϊόντων με υψηλής έντασης άνθρακα όπως χάλυβας, αλουμίνιο, τσιμέντο, λιπάσματα, ηλεκτρισμός και υδρογόνο.