Στις 6 Οκτωβρίου του 1999 η φωνή της Πορτογαλίας σώπασε. Για λίγο. Γιατί η φωνή της Αμάλια Ροντρίγκες, της ιέρειας το φάντο, θα ακούγεται όσο οι άνθρωποι θα τραγουδούν.
Γεννημένη στη Λισαβόνα τον Ιούλιο του 1920, η Αμάλια ντα Πιεντάντε Ρεμπορντάο Ροντρίγκες ήταν κόρη του Αλμπερτίνο και της Λουσίντα, που έκαναν εννιά παιδιά. Μεγαλώνοντας σε μια πάμφτωχη οικογένεια, η Αμάλια, παιδάκι ακόμα, πουλούσε μαζί με τη μητέρα και την αδερφή της φρούτα στην αγορά. Όμως ό,τι κι αν έκανε, πάντα τραγουδούσε. Τριγυρνούσε στα σοκάκια και τραγουδούσε λαϊκά τραγούδια της Πορτογαλίας αλλά και επιτυχίες του σινεμά της εποχής. Λέγεται πως το 1936 της πρότειναν να λάβει μέρος σε έναν εθνικό διαγωνισμό φάδο. Διαβάζω πως φάδο σημαίνει μοίρα, πεπρωμένο, και είναι το μουσικό είδος που συνδέθηκε άρρηκτα με τα βάσανα και τη φτώχεια του λαού, με το χωρισμό, τον πόνο, την αβεβαιότητα, τον έρωτα, εν τέλει με την ίδια τη ζωή. Πολλοί μάλιστα υποστηρίζουν πως οι ρίζες του φάδο είναι μείγμα της μουσικής των σκλάβων της Αφρικής και της παραδοσιακής μουσική των Πορτογάλων ναυτών μαζί με αραβικές επιρροές. Συνήθως θλιμμένο και μελαγχολικό, το φάδο είναι για την Πορτογαλία ό,τι το τάνγκο για την Αργεντινή, το μπλουζ για την Αμερική, το φλαμένκο για την Ισπανία, το ρεμπέτικο για μας. Σε εκείνον τον εθνικό διαγωνισμό φάδο λοιπόν, όπου έλαβε μέρος η Αμάλια Ροντρίγκες το 1936, στα 16 της χρόνια, λέγεται πως όταν οι συνυποψήφιοί της την άκουσαν στην πρόβα, οι περισσότεροι από αυτούς απέσυραν τη συμμετοχή τους. Η φωνή και ο τρόπος που τραγουδούσε η Αμάλια Ροντρίγκες ήταν αξεπέραστα…
Το 1939 η Αμάλια Ροντρίγκες είναι 19 χρονών και τραγουδάει για πρώτη φορά επαγγελματικά, στο περίφημο κέντρο της Λισαβόνας “Retiro da Severa. Θα ακολουθήσουν εμφανίσεις σε περιοδείες στην Πορτογαλία και στο εξωτερικό. Το άστρο της έχει ανατείλει. Οι ηχογραφήσεις της αλλά και οι συμμετοχές της σε δεκάδες ταινίες που θα ακολουθήσουν, θα κάνουν τα φάδο να αγαπηθούν από τους Πορτογάλους όσο κανένα άλλο μουσικό είδος. Τα φάδο, που είχαν ξεκινήσει από Μαρία Σεβέρα και τις κακόφημες συνοικίες της Λισαβόνας στα μέσα του 1800.
Η Αμάλια Ροντρίγκες θα κάνει σιγά -σιγά το φάδο ξακουστό σε ολόκληρο τον κόσμο. Το μεγάλο της ταλέντο αναγνωρίζεται, οι καλύτεροι μουσικοί της Πορτογαλίας γράφουν τραγούδια για τη φωνή της και στη συνέχεια όλος ο κόσμος θα τη θαυμάζει στις συναυλίες της. Μέχρι το τέλος της ζωής της η Αμάλια Ροντρίγκες θα τραγουδάει τα τραγούδια της πατρίδας της στα πέρατα της Γης. Θα μαγεύει τους ακροατές της με τη φωνή και την ερμηνεία της και θα κάνει τα φάδο παγκόσμια. Η Αμάλια Ροντρίγκες, το φτωχό κοριτσάκι από τη Λισαβόνα θα γίνει η βασίλισσα του φάδο με θαυμαστές σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η Αμάλια Ροντρίγκες στα 79 χρόνια που περπάτησε σ’ αυτή τη γη, έκανε γνωστή τη μουσική της πατρίδας της στα πέρατα της Γης. «Δεν τραγουδάω τα φάδο. Εκείνα τραγουδούν μέσα μου », έλεγε και οι Πορτογάλοι τη λάτρεψαν. Το σπίτι της σήμερα είναι μουσείο. Εκείνη μας άφησε για πάντα την καταπληκτική φωνή της να πλανιέται δίπλα σε εκείνη της Ουμ Καλσούμ, της Εντίθ Πιαφ, της Μπίλι Χόλιντεϊ ή της Μαρίκας Νίνου, δίπλα σε όλες τις εξαιρετικές γυναικείες φωνές από κάθε χώρα και γωνιά του πλανήτη, σε κάθε εποχή και σε κάθε συνθήκη όπου ανθίζουν οι αυθεντικές λαϊκές μουσικές. Η Αμάλια Ροντρίγκες μας έμαθε πως το πεπρωμένο όταν γίνεται τραγούδι ξεπερνά τα σύνορα, ξεπερνά και τον χρόνο.
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ειρήνη Λαλάκη