Τα κάλαντα: Τραγούδια εγκωμιαστικά, που λέγονται από ομάδες παιδιών ή ενηλίκων. ( Να τα πουμε) Περιγράφουν τη γιορτή και εύχονται για την καλή υγεία και την ευημερία. Στις μέρες μας τα κάλαντα ακούγονται τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά, ίσως και τα Φώτα. Σε κάποια μέρη εξακολουθούν να τραγουδιούνται του Λαζάρου και των Βαΐων. Συνοδεύονται από τρίγωνα, λύρες, λαούτα, τύμπανα, φλογέρες, κιθάρες, σαντούρια, βιολιά και τσαμπούνες, ανάλογα πάντα με την περιοχή και τη μουσική παράδοση.
Η λέξη κάλαντα έρχεται από τις ρωμαϊκές καλένδες ή καλάνδες, που σήμαινε την έναρξη του κάθε μήνα. Ονομάστηκε έτσι γιατί ο Ύπατος Ποντίφηκας, δηλαδή ο αρχιερέας της ονομαζόμενης Ρωμαϊκής θρησκείας, ανήγγειλε από το Καπιτώλιο, δηλαδή τον έναν από τους επτά λόφους της Ρώμης, ανήγγειλε την έναρξη του κάθε μήνα με τη φράση Κάλο Τζούνο Κοβέλα (calo Juno Covella). Από το ρήμα Calo, (συγγενικό με το δικό μας καλώ) οι πρώτες ημέρες κάθε μήνα ονομάστηκαν Calendae. Ιδιαίτερα γιορτάζονταν οι Calendae του Μαρτίου και του Ιανουαρίου, μια που πριν την επίσημη απόφαση του Ιούλιου Καίσαρα, το νέο έτος άρχιζε με την εαρινή ισημερία. Το 45 μ.Χ. όμως ο Ρωμαίος αυτοκράτορας αποφάσισε ότι το ημερολογιακό έτος θα ξεκινάει την 1η Ιανουαρίου και φυσικά θα γιορτάζεται αναλόγως. Έτσι, την Πρωτοχρονιά, δηλαδή στις Καλένδες, οι άνθρωποι γιόρταζαν στολίζοντας τα σπίτια. Επισκέπτονταν συγγενείς και φίλους αντάλλασσαν δώρα και γλυκίσματα, όπως μέλι, ξερά σύκα και χουρμάδες. Επίσης, έβγαιναν στους δρόμους χορεύοντας και τραγουδώντας και έριχναν στα γλέντια τους για το καλό νομίσματα. Και είναι σίγουρο, κάτι μας θυμίζουν όλα αυτά…
Έτσι γιόρταζαν οι άνθρωποι τις καλάνδες, δηλαδή την πρωτοχρονιά. Όμως κατά τα χριστιανικά χρόνια, ήρθε η εκκλησία και απαγόρευσε όλες αυτές τις γιορτές ως παγανιστικές και ειδωλολατρικές, καθώς συνδέονταν με έθιμα και θρησκείες που δεν ήταν χριστιανικές… Η απαγόρευση ίσχυσε. Όμως, όπως συμβαίνει με κάθε τι βαθιά ριζωμένο στην παράδοση των ανθρώπων, δηλαδή στην καθημερινή ζωή τους, τα κάλαντα όχι μόνο δεν καταργήθηκαν αλλά με τα χρόνια, θέλοντας και μη, ενσωματώθηκαν με ζηλευτό τρόπο στις χριστιανικές παραδόσεις του κάθε τόπου και επιβίωσαν στους αιώνες.
Τα υπόλοιπα τα ξέρουμε όλοι. Από πόρτα σε πόρτα, κρατώντας στολισμένα κλαδιά, φαναράκια, καραβάκια, ή μικρές φωτισμένες εκκλησίες, τα κάλαντα αντηχούν παράφωνα ή μελωδικά, βιαστικά ή μακροσκελή, ηχούν τις γιορτινές ημέρες και δίνουν τον τόνο. Εμείς ας δώσουμε στους καλαντιστές το καλύτερό μας χαμόγελο, τον πιο γλυκό κουραμπιέ και το πιο γενναιόδωρο μπαξίσι μας. Α, και μην τα μπερδεύουμε: άλλα τα Μerry και τα White Christmas, οι τυμπανιστές κι οι άγιες νύχτες, κι άλλα τα κάλαντα…
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ειρήνη Λαλάκη
