Στις 11 Νοεμβρίου του 1990, ο Γιάννης Ρίτσος τράβηξε ψηλά, πολύ ψηλά, μαζί με όλους εκείνους που πια το μπόι τους δεν θα χαμηλώσει ποτέ… Τράβηξε ο Γιάννης Ρίτσος, μαζί με τη ζωή, τράβηξε κι εκείνη την ανηφόρα που έκανε τους ανθρώπους να τραγουδάνε και να πάλλεται μέσα τους, να πάλλεται μέσα μας, η ζωή.
Γεννημένος στη Μονεμβασιά την Πρωτομαγιά του 1909, ο Γιάννης Ρίτσος είχε μητέρα με το όνομα Ελευθερία, καλλιεργημένη, με αστική καταγωγή από το Γύθειο της Μάνης. Την πάντρεψαν στα 13 της με τον Ελευθέριο Ρίτσο με καταγωγή από την Κρήτη, τεράστια περιουσία, βασιλόφρονα, χαρτοπαίχτη και διόλου καλό σύζυγο και πατέρα. Ο Γιάννης Ρίτσος ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας και έζησε τα πρώτα του παιδικά χρόνια ανέμελα, μέσα στη φύση, στην υπέροχη Μονεμβασιά. Από μικρός ζωγράφιζε, έκανε μαθήματα πιάνου, έγραφε ποιήματα. Η μητέρα του ήταν πάντα δίπλα του σε ό,τι εκείνος αγαπούσε, ήταν εκείνη που τον έγραψε συνδρομητή στο περιοδικό «Η διάπλασις των παίδων», στη δική της βιβλιοθήκη ο μικρός Γιάννης διάβαζε και μάθαινε όσα δεν του μάθαιναν σε ένα σχολείο που διαρκώς τον τιμωρούσε, μια που ο Γιάννης Ρίτσος παρ’ ό,τι έγραφε εκπληκτικές εκθέσεις, τις έγραφε στη δημοτική γλώσσα.
Πολύ νωρίς θα χάσει τον μεγάλο του αδερφό και τη μητέρα του από φυματίωση. Ο ίδιος θα αρρωστήσει επίσης από φυματίωση και στα 18 του θα νοσηλευτεί για τρία χρόνια. Θα γίνει μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, θα γράψει τον «Επιτάφιο», θα διαβάσει τον Κωστή Παλαμά να γράφει για κείνον: «Παραμερίζουμε ποιητή για να περάσεις», θα δει να καίγονται τα ποιήματά του από τους ανθρώπους της δικτατορίας του Μεταξά και σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής θα είναι ξανά κλινήρης λόγω της φυματίωσης. Από το 1948 έως το 1952 θα βρεθεί εξόριστος στη Λήμνο, στη Μακρόνησο, στον Άι Στράτη. Το 1956 ο Γιάννης Ρίτσος είναι 47 χρονών και θα γράψει τη «Σονάτα του σεληνόφωτος», για την οποία και θα τιμηθεί με το Α΄ Κρατικό βραβείο Ποίησης. Θα βρει το εκδοτικό του σπίτι στον Κέδρο και την επόμενη χρονιά θα γράψει τον «Αποχαιρετισμό» για τον Γρηγόρη Αυξεντίου, μόλις δύο ημέρες μετά τη θυσία του.
Η Χούντα των συνταγματαρχών θα στείλει τον Γιάννη Ρίτσο ξανά στην εξορία, στη Γυάρο και στη Λέρο. Τα τελευταία 20 χρόνια της ζωής του θα επιστρέψει πλέον στην Αθήνα και το έργο του θα αναγνωριστεί πλέον παγκοσμίως. Το 1977 θα παραλάβει το βραβείο Λένιν για την Ειρήνη και τη Φιλία των Λαών.
Ο Γιάννης Ρίτσος πέρασε σχεδόν όλη του τη ζωή στις φυλακές και στις εξορίες. Δεν σταμάτησε στιγμή να γράφει και να αγωνίζεται για τις ιδέες του: για τον άνθρωπο, για την ειρήνη, για τη δικαιοσύνη. Ό,τι πιο πολύτιμο είχε, μας το έδωσε απλόχερα στα ποιήματά του. Και είναι πια καιρός να γνωρίσουμε τα δώρα του.
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ειρήνη Λαλάκη
