Κάπου στην Χρυσή Ακτή της Αμμοχώστου τα κρινάκια της άμμου φυτρώνουν ακόμα… λίγο παραδίπλα βρίσκεται μια πρόχειρη κατασκευή κι ένα βάθρο από το οποίο ο Ταγίπ Ερντογάν εξήγγειλε προσφάτως τα έργα για το «χτίσιμο» της πόλης.
Όσα κι αν έχουν γραφτεί για τούτη την έρημη πόλη, που περιμένει καρτερικά τους κατοίκους της, τίποτε δεν μπορεί να συγκριθεί με τη γλυκόπικρη γεύση μιας επίσκεψης στην περίκλειστη Αμμόχωστο.
Ούτε οι μυρωδιές από τα ολάνθιστα – αδειανά – μπαλκόνια των Αμμοχωστιανών μπορούν να τύχουν εύκολα περιγραφής. Δεν είναι διακριτό μέσα από μια περιγραφή πως η φύση λαμβάνει το μερτικό της, αφού διώχθηκαν όλοι. Μόνο με ένα σεργιάνι στην πόλη που έχει πίσω της 16 χιλιάδες χρόνια ιστορίας, μπορεί να αποκρυπτογραφήσει κανείς, τον πόνο των ανθρώπων της.
Η Ένωση Συντακτών Κύπρου διοργάνωσε την Δευτέρα 19 Ιουνίου 2023, περιήγηση στην οποία έλαβαν μέρος 32 δημοσιογράφοι, τυγχάνοντας ενημέρωσης και σχολιασμού από δύο βέρους Βαρωσιώτες, την ιστορικό Άννα Μαραγκού και τον κ. Χριστάκη Νικήτα.
Ένας κόμπος στο λαιμό κι ένα δέσιμο στο στομάχι, συνοδεύει τους περιηγητές, αλλά και μια θλίψη όταν στο φευγιό μας πλησίον της Δερύνειας, αντικρίσαμε τα Περβόλια της «Πέρτζενας». Το σημείο δηλαδή, όπου θα κτιστούν οι 1194 κοινωνικές κατοικίες για να στεγάσουν τους ανθρώπους, που θα εργαστούν για λογαριασμό εταιρείας που θα αναλάβει την ανοικοδόμηση του Βαρωσίου.
Μπήκαμε στην πόλη από τον παλιό αυτοκινητόδρομο – μονής κατευθύνσεως – Αμμοχώστου-Λάρνακας. Ταξιδέψαμε πίσω στον χρόνο. Όχι μόνο στην περίοδο του 74’. Με τις περιγραφές της κ. Μαραγκού, μαθαίνουμε ότι για να ανακαλύψει κανείς την Αμμόχωστο πρέπει να ταξιδέψει 16 χιλιάδες χρόνια πίσω.
Το μυαλό λοιπόν ανατρέχει στα χρόνια της Έγκωμης, της ξακουστής πόλης που εξήγαγε χαλκό στην Μέση Ανατολή, την Συρία, την Παλαιστίνη. Αναφορές υπάρχουν και για τα Βαλκάνια, ενώ χαλκός έχει ανευρεθεί μέχρι και το Ρίο Τίντο της Ισπανίας.
Ο νους σεργιανά στα χρόνια της άφιξης των Μυκηναίων, οι οποίοι έφτασαν στην βόρεια πλευρά της Κύπρου τον 12ο αιώνα π.Χ. και άφησαν το στίγμα τους σε όλο το νησί. Τρέχουμε ξεκαπίστρωτοι που λεν και κάποιοι ποιητές, στην Σαλαμίνα που έζησε έντεκα αιώνες, με βασιλείς όπως ο Ευαγόρας και ο Ονήσιλος.
Μετά την κατάλυση της Σαλαμίνας από τους Πτολεμαίους ακολουθεί η ίδρυση του βασιλείου της Αρσινόης. Και μετά τον διαχωρισμό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε δύο μέρη, ακολουθούν οι μεγάλοι σεισμοί και η σύσταση του νέου βασιλείου εν ονόματι Κωνσταντία στα Βυζαντινά χρόνια.
Μετά τις Αραβικές επιδρομές ακολουθεί η αναζήτηση ενός σημείου για να κτιστεί μια νέα πόλη. Μέχρι τον 12 αιώνα μ.Χ. Συροπαλαιστίνοι, Χριστιανοί, Ιακωβήτες, Νεστοριανοί, Μεχίτες και Μουσουλμάνοι κατοικούν την Αμμόχωστο η οποία μέχρι 14ο αιώνα αποκτά το status μιας από τις σημαντικότερες πόλεις της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής.
Μια πόλη πολυπολιτισμική, όπως μας εξηγεί η ιστορικός Άννα Μαραγκού, που αποτέλεσε εμπορικό κέντρο, ενώ συμβίωναν σε διαφορετικές συνοικίες Ρωμίοι, Εβραίοι, Λατίνοι, Αρμένιοι, Νεστοριανοί (έμποροι από τη Συρία) με κοινό παρονομαστή τα οικονομικά οφέλη.
«Όταν δείτε την πόλη θα καταλάβετε ότι θέλει μόλις έξι μήνες συντήρηση», μας εξηγεί η κ. Μαραγκού. Καθώς προχωρούμε αντικρίζουμε τα Βενετσιάνικα επιβλητικά τείχη. Μπροστά μας ορθώνονται τώρα όσοι πάτησαν τα χώματα αυτά, κι όσοι πήραν κι έδωσαν πολιτισμό. Ασσύριοι, Αιγύπτιοι, Γάλλοι, Γενουάτες, Βενετοί.
Βλέπουμε τους Οθωμανούς, να βομβαρδίζουν για έντεκα συνεχόμενους μήνες την Αμμόχωστο, με 140 χιλιάδες βόλια κανονιών που βρέθηκαν αργότερα. Μέχρι που ο Δήμος της πόλης (Univecita) αποφάσισε τελικά την παράδοση της υπό όρους, από τον τελευταίο Ενετό Καπετάνιο της Αμμοχώστου Βραγαδίνο.
Κι όμως, οι ταμπέλες των οδών, δεν έχουν αλλοιωθεί καθόλου. Οι Οδοί Αποστόλου Ανδρέου, Φραγκλίνου Ρούσβελτ, Ανεξαρτησίας, Ερμού, Ελευθερίας, και οι εμπορικές λεωφόροι Δημοκρατίας και Ευαγόρου, περιμένουν.
Κατεβαίνουμε με τα πόδια για να μας δείξουν οι Βαρωσιώτες τις Παραλίες του «Φαλήρου» και της «Γλώσσας».
Παρατηρούμε νοερά τον Σεφέρη και τον Ελύτη με αμάνικες φανέλες να περπατούν τις ξανθές αμμουδιές. Μπροστά μας, το σπίτι του Ευάγγελου Λοΐζου στο οποίο φιλοξενήθηκε κάποτε ο Ουίνστον Τσόρτσιλ.
Στο ακροθαλάσσι τα κύματα μας συνεπαίρνουν για λίγο… μας ηρεμούν… ώσπου να μας συνεφέρει ο ήχος των λιγοστών πρώτων τουριστών που ξαπλώνουν στα κρεβατάκια.
Από το παράθυρο της οικίας του ζωγράφου Πόλ Γεωργίου, φαίνεται ένα καλλιτέχνημα στον τοίχο. Ένας έφιππος Δον Κιχώτης… ο οποίος απέμεινε μόνος να αναζητεί την Δουλτσινέα του, χαμένος μέσα στην πόλη, μες την σιωπή που απλώθηκε πέρα ως πέρα, μετά τον κατατρεγμό της προσφυγιάς.
Μαθαίνουμε για τις παλιές συνοικίες, όπως η Αγία Ζώνη, το Άη Γιωρκούι, το Κάτω Βαρώσι και ο Άγιος Νικόλας.
Βαδίζουμε αργά. Μπροστά μας το ξενοδοχείο King George που φιλοξένησε αστέρες του παγκόσμιου κινηματογράφου. Το βήμα μας γίνεται τώρα πιο γρήγορο προς την οδό Δημοκρατίας. Αντικρίζουμε το ένα μετά το άλλο τα καταστήματα. «Βιβλιοπωλείο Κυριάκου», «οπτικά Θεοχαρίδη» και βεβαίως το καφέ-μπάρ Έντελβάις που μας περιμένει για κάποιο αφέψημα.
Κάπου συναντούμε ένα παλιό εκδοτήριο εισιτηρίων για κάποιο λούνα πάρκ που έκρυψαν τα φύλα των δέντρων. Πιο κάτω η ταμειακή μηχανή της τράπεζας.
Πιο κάτω, το λύκειο Ελληνίδων που ξεκίνησε την λειτουργία του από το 1926, με εμφανή στους τοίχους του τα σημάδια του κλίματος της εποχής, πριν από την εισβολή των Τούρκων.
Προχωρούμε προς την Δημοτική βιβλιοθήκη και πινακοθήκη. Μαθαίνουμε από την κ. Μαραγκού ότι στο πλαίσιο της δράσης της Δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά παραδόθηκαν στην Ε/κ πλευρά περί τα 200 έργα τέχνης που υπήρχαν σε αυτά τα κτήρια. Τα έργα έκρυψαν και διέσωσαν Τουρκοκύπριοι μετά το 74’, επειδή αποτελούσαν ιδιωτικές περιουσίες των Βαρωσιωτών.
Προς το τέλος του δρόμου ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου και δίπλα μια χαρτοπαιχτική λέσχη, συνυπήρχαν φαίνεται… ακολουθώντας την παράδοση της πόλης.
Κάτω στα πεζοδρόμια γραμμένα τα αρχικά ονομάτων, ερώτων 50 ετών. Η λεωφόρος Κένετυ, μας οδηγεί στην ξανθή άμμο της Αμμοχώστου για την οποία μιλήσαμε στην αρχή.
¨Όλα μαζί… τα κρινάκια της άμμου, ο καθαρός αέρας, η αλμύρα και τα ερειπωμένα ψηλά κτήρια – άναρχα αραδιασμένα – φωνάζουν για επιστροφή.
Ένας γερανός στο βάθος και κάποια κτήρια που έμειναν ημιτελή… δείχνουν πως ίσως η ιστορία κρύβει εκπλήξεις. Πως όσες φορές κι αν καταστραφεί, άλλες τόσες θα σηκωθεί η πόλη ετούτη. Στην αμμουδιά ο Ονήσιλος με το καύκαλο του, ξυπόλητος περιπατητής προς το αύριο και ξοπίσω, χιλιάδες άνθρωποι της Αμμοχώστου κρατούν ζωντανή τη μνήμη.
Οι απόψεις εκφράζουν τον συντάκτη τους και δεν αντιπροσωπεύουν κατ’ ανάγκην την άποψη του Καναλιού 6
